خەڵکی دەبێت ئازایانە بێنەمەیدان بۆ مافی خۆی و هاوڵاتی و هاوپیشەکان لەئاست ستەمی دەسەڵات بێ دەنگ نەبێت. ڕێگە نەدرێت ئەم ستەم کاریە بەردەوام بێت !
ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی ئەم جارە دۆسیەکی ئامادەکردووە سەبارەت بە گرنگی هەڵبژاردنەکان لەعیراق و کوردستان وکاریگەری لەسەر ژیانی خەڵک،چەند پرسیارێکمان ئامادەکردووە بۆ هەڵسوڕاوانی سیاسی وچالاکوانانی مەدەنی ومافەکانی مرۆڤ کە بەپێکهاتووە لە /
*ــ تاچەند هەڵبژاردنە یەک لەدواییەکەکانی عیراق وکوردستان کاریگەریان هەبووە لەسەر گۆڕینی ژیانی خەڵک لەنەهامەتیە جۆراوجۆرەکان بۆ ژیانێکی شایستەی ئینسانی؟
*_نەبوونی ئازادی و نان وکارو ژیانێکی شایستە بە خەڵکی عیراق وکوردستان ، هۆکارە سەرەکیەکان دەگەڕێنەوە بۆچ، ئایا سیستەمی ئیدارەدانی دەوڵەت لە عیراق چ جۆرە سیستەمێکە؟
*ــ چ جۆرە سیستەمێکی گونجاو هەیە بۆ ئیدارەدانی ژیانی خەڵک ،بەڕای ئێوە بەدیل چیە لەبەرامبەر بە سیستەمی پەرلەمانی لە عیراق؟
ئامادەکردنی هاوڕێیان /
-ئاوات ڕەسوڵ
-عمر چاوشین
بەشی یەکەم
مامۆستا یوسف جعفر ،مامۆستاو چالاکوانی مەدەنی پێی وایە سیستەمی هەڵبژاردن و هەڵبژاردنەکان وەک ڕۆتێنێکی بەڕێوەبردنی لێ هاتوە بەهۆی ئەوەی دەوڵەتانی ناوچەی وەک پارێزگایەکی خۆیان سەیری عێراق دەکەن و لەڕاستیدا عیراق لەهیچ ڕوو یەکەوە سەربەخۆی تەواوی نییە.
دەسەڵاتە ناوچەییەکان بەپێی بەرژەوەندی خۆیان و وەلائی ئەوگرووپانەی ناوعیراق .هێزو کورسی پەرلەمانیان پێ دەدەن . کامیان غوڵامترو گوێڕایەڵتری بەرژەوەندیەکانی دەوڵەتە ناوچەییەکان بێت ئەویان سەردەستەو دەسەڵاتدارە.کەواتا لەئەنجامدا دەسەڵاتدارانی عێراق بەهەرێمیشەوە بوکەڵەی سیاسین بەدەست دەوڵەتانی ناوچەیی، بێ ئیرادەو ئەرزشن لەم دۆخەدا . یوسف جعفر لەسەر هەڵبژاردنەکان زیاتر ڕوئیای خۆی دەردەبڕێت و دەڵێت، هەڵبژاردن هیچ لە دۆخی هاوڵاتیانی ئاسایی ناگۆڕی .
وەژیانی مرۆڤی عێراقی تادێت زەحمەتتردەبێت بەهۆی سیاسەتی نەفامانەی دەسەڵاتدارەکانیەوە. لەسەر نەبوونی ئازادی و نان و کارو ژیانێکی شایستەتر ئەوچالاکوانە بەنیگەرانیەوە دەڵێت، هۆکاری نەبوونی ئازادی و ژیانێکی شایستە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو حوکمە میلیشیایەی ئاینی و مەزهەبی و قەومیانەی خێڵگەرایەی کەلە عێراق و هەرێم هەیە بەڕواڵەت شتێک هەیە بەناوی حکومەت و یاسا ،بەڵام لەڕاستیدا هێزو پارە لەدەست کەسانیکە کەئەلف و بێی یاسا نازانن یان باوەڕیان پێی نییە.
باشترین سیستەم ئەگەر بەڕێک و پێکی پیادەبکریت و ڕێزی لێبگیرت سیستەمی پەرلەمانی دیموکراسیە خەڵک ئازادانە نوێنەری ڕاستەقینەی خۆی بنێریتە پەرلەمان نەک عەمامەبەسەرو بەند بێژو کارەکتەری تۆڕی کۆمەڵایەتی بڕیار لەچارەنووسی من و نەوەکانم بدەن لەپەرلەمانێکی دیزانیکراوی ساختەدا. بەبۆچوونی من بەدیلی سیستەمی دیموکراسی هەر دیموکراسیە. دواجار ئەوەی پێی دەڵین شورا ئەویش هەر بەهەڵبژاردن دەکرێت.
سیستەمی دیموکراسی تاکەچارەسەرە. بۆسیستەمی سیاسی، سیستەمی پەرلەمانی هەڵـبژادنی نوێنەرانی ڕاستەقینە باشترین بژاردەیە.بۆ مرۆڤ کەبتوانی کاری پێکەوەیی بکات .
لەناو ئەم سیستەمەدا خۆڕێکخستنی چین و توێژەکان و دروست کردنی گرووپە فشارەکان و هەبوونی میدیایەکی ڕاستەقینەی چاودێر بەسەرکارەکانی دەولەتەوە باشترین بژاردەیە کەخەڵک لەناوسیستەمەکەدا بیکات بۆ ئەوەی دەسەڵات زاتی ئەوە نەکات هەنگاوی لارو خوار بهاوێت.
کۆمەڵگای توشی زەرەر بکات. ئەو هەڵسوڕاوی مەدەنیە دەڵێت پێویستە خەڵکی عیراق بەگشتی نابێت زەین کوێربن و بەدیل بۆ خەڵکی عێراق بەهەرێمەوە ئەوەیە خەڵک نەهامەتیەکانی ڕابردووی لەپێش چاو بێت بەئاگاییەوە مامەڵە لەگەڵ بارودۆخەکان بکەن و ئازایانە بێنەمەیدان بۆ مافی خۆی و هاوڵاتی و هاوپیشەکان لەئاست ستەمی دەسەڵات بێ دەنگ نەبیت. ڕێگە نەدرێت ئەم ستەم کاریە بەردەوام بێت.
کاسترۆ عبدوڵا ،هەڵسوڕاوی سیاسی و چالاکوانی مەدەنی.. تایبەت بەهەڵبژاردنەکانی عیراق وکوردستان بەڕاشکاوانە ڕای خۆی دەڵێت و گوتی، بەدرێژای مێژووی حکومڕانی عێراقی،دیموکراسی و هەڵبژاردن وەک بنەمایەکی دروست بۆ ئیدارەدان تەماشانەکراوە،بەڵکو لەژێرکاریگەر یان مەرجی سەپاو مامەڵەی لەگەڵ کراوە. چونکە عێراق وەڵاتێکی ئاراستەکراو بووە. لەسەردەمی دەسەڵاتدارێتی (سەدام حسێن )دا هەمووشتێک خراپبوو بۆ بەرژەوەندیەکانی خۆی دەژیا ، هەمووی قوربانی بوو لەپێناو مانەوەی سەدام دا. لەدوای ڕووخانی سەدامیشدا سەرجەم پرۆسەکان بەناوی دیموکراسی و هەڵبژاردنەوە ئەنجام دراون هیچیان لەپێناوی باشکردنی ژیانی خەڵکدا نەبوون،بەڵکو بەهەمان پێوانەی ڕابردوو مامەڵەیان لەکراون.
لێرەشداکراونە قوربانی بەرژەوەندیەکانی دەسەڵاتداران. چونکە دیموکراسیەت بەرهەمی تێگەیشتنی خەڵکە بۆئالوگۆڕی دەسەڵات ئەم تێگەیشتنەش لەعێراق وهەرێم بونی نیە.بەڵکو بەشێوەیەکی مێگەلی مامەڵە لەگەڵ هەڵبژاردن وحکومرانی دەکرێت و بەجۆرێک لەیاریکردنی سیاسەکان دەچێت بۆمانەوەیان نەک گۆڕینیان.لەبەر ئەوە هیچ کاریگەریەکەیان دانەناوە، بەڵکو وەک نەریتێکی کۆمەڵایەتی لێهاتوو. کە چوارساڵ جارێک ئەنجام دەرێت… کاسترۆ عبدوڵالەسەر ژیانی خەڵک و نەبوونی نان و ئازادی پێی وایە، لەبەرئەوە کۆمەڵگای عێراقی و کوردستانی لەژێر هەژموونی دەرەکیدایەو بەردەوام ئاراستەدەکڕێت.
توانای نیە بەپڕۆسەیەکی بەناو دیموکراسی بتوانێت ئالوگۆڕ لەژیانی خەڵکدا بکات. ئەو چالاکوانە دەڵێت ،وەک گوتم ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکان بۆئالوگۆڕی سیاسی وئیداری نین.بەڵاو نەریتێکی سەپاوی دەرەوەیە بۆنمایشی سیاسی وسیاسیەکان.ئەمەش ناتوانێت ئاڵوگۆڕدروست بکات.چونکە لەسەربنەمای هۆشیاری دیموکراسی دانیە. کاسترۆ زیاتریش گووتی،
بەبڕوای من دۆخی عێراق و هەرێم دۆخێکی جیاوازەو لەهیچ شوێنێکی دوونیا ناچێت. چونکە کاریگەریەکانی هەژموونی دیدارو لەناویاندا سێ ڕەوتی جیاوازی لەپێکهاتەکان. وەک کوردو شیعەو سونە سێ فۆڕمی جیاواز لەژیان و کلتورو ناوچەکەدا.ئەمەش وای کردووە بەدرێژایی عێراق بەزۆر لەحکومڕانیەکدا ڕێخکراون کەئارەزوومەندانەنەبووە.
بۆیە باشترین بژاردە بۆعێراق بژاردەی حکومڕانی جیاوازە لەفۆڕمی ئیدارەدانی سەربەخۆییدا بۆپێهاتە جیاوازەکان. ئەمە بۆهەرێمیش ڕاستە کورد ناتوانێت دەربازی بێت لەحکومڕانی خێڵ. بۆیە فۆڕمی ئیدارەدانی پاڕێزگاکان بژاردەیەکی گونجاوە …