هەوڵبدرێت بێ کاری نەهێڵدرێت تاوەکو نەبێتە هۆی بوونی کاتی دەسبەتاڵی و بەکارهێنانی سۆشیاڵ میدیا بۆ لێدان لە کەسایەتی مرۆڤ لەنێو تۆڕەکۆمەڵا تیەکاندا

On ئاب 15, 2023 Last updated ئاب 15, 2023

دۆسیەک ئامادە دەکرێت, هەموو هەفتەیەک ڕۆژانی یەک شەممە .

وەڵامی بەشداربووان کە پێکهاتوون لە هەڵسوڕاوانی سیاسی ودەرونناس و کۆمەڵناس بڵاو دەکرێتەوە، ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی.

سەرنجتان ڕادەکێشێت بۆ پرسیارێک لەئێوەی بەڕێز هەلومەرجی کوردستان بەبارودۆخێکی دژواردا گوزەر دەکات، لەگەڵ ئەوەی بەردەوام بانگەشەی هەبوونی ئارامی دەکرێت لەلایەن دەسەڵاتەوە، بەڵام بەردەوام کردەوەی تاوانکاری و خۆکوژی و کوشتن و تیرۆریستی لەباشووری کوردستان ئەنجام دەدرێت.

کە لەماوەی ساڵانی ڕابردوو هەروەها لەم ساڵیشدا ئەم کردەوەی تاوانکاری خۆکوژی وکوشتن وتیرۆرکردنانە درێژەی هەیە، بەتێڕوانینی بەڕێزتان هۆکار چی یە؟

ڕێگا چارەچیە بۆئەوەی کردەوەی تاوانکاری خۆکوژی وکوشتن و تیرۆرکردنەکان دووبارەو چەند بارە نەبێتەوە؟

ئامادەکردنی /ئاوات ڕەسوڵ و عمر چاوشین

*بەشی سێ یەم

ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی لە گەڵ مامۆستا هاوژین ڕەشید دەپرسێت، ئایا لەناو تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانی سۆسیال میدیادا هەڕەشە کردن و توندوتیژی و شکاندنی شکۆی ئینسان و هاندان بۆ تیرۆر بوونی هەیە؟ ئەگەر بوونی هەیە هۆکاری چی یە و کێی لە پشتە؟ چۆن دەکرێت ئەم دیاردە دژەئینسانیە کەم بکرێتەوە و بەرەو نەمان بچێت؟

ڕۆژنامەنوس و چالاکوان ،هاوژین ڕەشید دەڵێت، بەگشتی تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان سەکۆیەکی باشن بۆ دەربڕینی بیروڕای کەسەکان و پاراستنی پەیوەندیە کۆمەڵایەتیەکان، لە هەمان کاتیشدا دەکرێت سەرچاوەیەکی باشی کۆکردنەوەی زانیاری و هۆشیاری بێت،ئینسان بۆ سود وەرگرتن بەکاری بهێنێت. وەکو هەر شتێکی تر، ئەویش بێ بەش نیە لەوەی ببێتە شوێنی ململانێ و لەکەدارکردنی مرۆڤەکان و هەڕەشە بۆ سەر ژیانیان.

زۆرجاریش هەر لەڕێگای سۆشیاڵ میدیاوە بە نامەیەک یان کۆمێنتێک هەڕەشە لە کەسێک دەکرێ! بەداخەوە زۆر ڕوداوی ناخۆش و کارەساتباری لێکەوتۆتەوە، وەکو تەڵاق و جیابوونەوە و خۆکوشتن و خۆسوتاندن و هەڕەشەی بەردەوام و ئەنجامی خراپ و ترس و دڵەڕاوکێ و ئاژاوە خستنە ناو خێزانەکانەوە.

هۆکاری ئەو هەڕەشانەش ناهۆشیاری و هەستنەکردنە بە بەرپرسیارێتی و بێکارییە بۆ مرۆڤ. هەندێجاریش حزب و کەسانی سەر بە دەسەڵاتی لەپشتن بۆ کپکردنی دەنگی ناڕەزایەتی یاخود کەسانی ئایینی لەپشتن تا کەسەکان ناچارکەن بەزۆر پابەندی دین و سیاسەتی دەسەڵاتببن.

هاوژین ڕەشید ، بۆ ڕێگری کردن لەو ئافاتەی لەسایەی نیزامی سەرمایەداریەوە بەسەر کۆمەڵگەی کوردیدا هاتوە دەڵێت ، بۆ کەمکردنەوەی ئەو دیاردەیە، پێویستە لە ڕاگەیاندنەوە هۆشیاری بڵاوکرێتەوە. بخرێتە ناو پڕۆگرامەکانی خوێندنەوەو یاسای پێویستی بۆ دەربکرێت و جێبەجێ بکرێن.

وە هەوڵبدرێت بێ کاری نەهێڵدرێت تاوەکو نەبێتە هۆی بوونی کاتی دەسبەتاڵی و بەکارهێنانی سۆشیاڵ میدیا بۆ لێدان لە کەسایەتی مرۆڤ لەنێو تۆڕەکۆمەڵا تیەکاندا .

دڵشاد مارف هەڵسوراوی سیاسی: لەوەڵامی پرسیارەکانی دۆسیەی ئەڵتەرناتیڤی شورایی دا دەڵێت :

سوپاس بۆئێوەی ئازیز بەپێدانی هەلێک هەتابتوانم ڕای خۆم لەسەر ئەم بارودۆخەی کە دەسەڵاتداران خوڵقاندویانە بەتایبەتی لەسەر بابەتی تیرۆر و بانگەشەی ئارامی لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە لەم ناوچەیەی ئێمەدا.

ئەزمەکان نەبونی مافەسەرەتایەکانی ژیان لەشفرۆشی تیرۆر ..هتد دەستکردی سسیتەمی سەرمایەداریە .

تیرور مێژویەکی کۆنی لەژیانی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیدا هەیە و ڕەچەڵەکی دەگەڕێتەوە بۆململانێی نێوان دوو چینی کۆمەڵایەتی پێش جیاکردنەوەی چینەکان بەشێوە زانستیەکەی مارکس…بەڵام ئەگەر قسە لەسەر ئەم تیروکردنەی ئێستابکەین کە لە کوردستان لەژێر دەسەڵاتی هێزە کوردیەکاندا بونی هەیە ئەمەش بێڕەچەڵەک نیە‌وبەهەمان ئەزموندا تێپەڕدەبێت وبگرە لەوەش زیاتری تێپەڕاندوە .

لەماوەی ئەم دوو سێ ساڵەدا لە حاڵەتەوە بوە بەدیاردە و دەسەڵات بەرپرسیارێتی ئەم دۆخەی لەسەرشانی خۆی خاڵیکردوەو خۆیشی بەکردەوە جێبەجێکەری کارەتیرورستیەکانە، کارگەیشتۆتە دەست نەپاراستن لە کادرو ئەندامانی خۆیان .

هەڕەشەکردن وبڵاوکردنەوەی ڤیدوی هەڕەشەو شکاندنی شکۆی تاکی کۆمەڵگە .دەستبردن بۆتیرورو ڕێنیشاندانی دەزگا سیخوریەکانی وەک میت وبەسیج ..هتدبۆتیروکردنی کادرو ئەندامانی حیزبولایەنەسیاسیەکان .ڕێگریکردن وتەقەکردن لەخەلکی سڤیل بەهۆکاری لاوەکی .

هۆرن لێدان .پێشگرتن لە سەیارە لە هەموترسناکتر تیروری هزری .لەژێر ناوی ئاین ونەتەوە وپاراستنی یەکڕیزی نەتەوەی . لەهەمانکاتدا هەڵپژاردنی پەرلەمان و دانانی یاسا بەشێکە لەتیرۆر هەرچەندەلەم ناوچەیەدا هەرچیەک دەگوزەرێت دەسەڵات پاش لەسی ساڵ دەسەڵاتداریتیان دەڵێن نەبونی یاسا وسەروەرنەبونی یاساو دادگاکان هۆکارن .بەڵام گەر نەبونی یاسا بەماناگشتیەکەی لێرە هۆکارە بۆ چەوساندنەوەو نایەکسانی .

دەکرێت بڵێین لەوجێگایەی یاسا هەیەبەیاسا چەوساندنەوەو دەرهاویشتەکانی دەبێتە بەشی چینە هەژارەکانی خوارەوەی کۆمەڵگە…وەڕێگەچارەیە ک کەدەبێت کاری لەسەربکرێت خەباتکردنە بەمیتودی شۆرشگێڕانە کەخۆجیاکردنەوەی کارگەرە لە مێتودی چالاکی مەدەنی ویاسای خەباتی ئاشتیانەو چاکسازی وشەفافیەت وسکاڵاکردن پەنابردن بۆ ڕێکخراوەنێودەوڵەتیەکان چونکە ئەمان سەپاندنی دەسەڵاتە.

بۆبەرگرتن دەبێت دژی سستەمی پەرلەمان ویاساکانی دادگاکان وهێرشی ڕاستەوخۆ بۆسەربەرژەوەندیەکانی دەسەڵاتداران وە هەڕکارێک دەکرێت بۆبەرگرتن لەتیرور هاوشێوەکانی دەدرێت خۆبەجیابگرین لەهێزو رێکخراوەکانی سەر بە بۆرژوازی چونکە لەدواجاردا ئەوان دەمانبەنەوە بۆبەردەم سندوقەکانی دەنگدان و داوکردنی سەروەری یاسا.

کاوە عومەر هەڵسوڕاوی سیاسی سەبارەت بە پرسیارەکانی دۆسییەی ئەم جارەی ئەڵتەرناتیڤی شورایی بەم شێوەیە بۆ چوونەکانی دەخاتە ڕوو :

هەلومەرجی کوردستان بەبارودۆخێکی دژواردا گوزەر دەکات، لەگەڵ ئەوەی بەردەوام بانگەشەی هەبوونی ئارامی دەکرێت لەلایەن دەسەڵاتەوە ،بەڵام ساڵانە کردەوەی تیرۆریستی لەباشووری کوردستان ئەنجام دەدرێت کە لەماوەی ساڵانی ڕابردوو هەروەها لەم سالیشدا ئەم تیرۆرکردنانە درێژەی هەیە.

بەتێڕوانینی بەڕێزتان هۆکار چیە؟ ڕێگا چارەچییە، بۆئەوەی کردەوە تیرۆریستی یەکان دوو بارەو چەند بارە نەبێتەوە؟ سەرەتا زۆر سوپاستان دەکەم بۆ ڕەخساندنی ئەم دەرفەتە.

سەبارەت بە بانگەشەی ئارامی باردۆخ لەلایەن دەسەڵاتەوە، ڕاستیەکەی هەر خودی بانگەشەی ئارامی بارودۆخەکە لەلایەن دەسەڵاتەوە، خۆی بەڵگەی نائارامیە،هەر وەک سادقی هیدایەت لە جێگەیەکدا دەڵێت (عەتر ئەوەیە کە بۆنی بۆنی بکەیت،نەک ئەوەی کە عەتارە کە وەسفی دەکات) ئارامی بارو دۆخێش ئەوەیە کەلە ژیانی مرۆڤەکاندا لە ڕویی ئابوری وسیاسی وکۆمەڵایەتی ودەستەبەری مافی ئازادیەکانیانەوە بە شیوەیەکی یەکسان و بێ جیاوازی و بەیاسا ڕیکخرا بێت،نەک کەمینەیەکی کەم لە ڕوی ئابورییەوە خاوەنی هەمشتێک بن و لەڕوی سیاسیەوە هەمە کارە بن ولەڕووی کلتوریەوە پیاو سالار ودواکەوت و شانازی بەسەردەمی چاخی بەردین و خێڵ وقەبیلەوە بکەن و زۆرینەش لە هەژاری و بێکاری ولەژێر باری کاری تاقەت پڕوکێن و کەمی کرێ یان پێنەدانی کرێ لەکاتی خۆیدا و نەبونی ئازادی ڕیکخراو بوون و خۆپیشاندان ومانگرتندا ژیان بەسەر بەرن و لە ڕووی سیاسیەوە ئازاد نەبن و لەڕووی کۆمەڵایەتی وکلتوریەوە هەموو هەڵسوکەوتێکی مۆدیرن و پێشکەوتووخوازانەو سەردەمیانەیان لەقاڵب بدرێت بەتایبەتی ژن.

هەموان بینومانەو دەبینی کە هەر لەسەرەتایی هاتنەسەرکاری ئەم حزبانە لەکوردستان وگەڕانەوەیان لە شاخ چۆن یەکەمی قوربانیەکانیان ژنان بوون کوشتن و توندوتیژی دژی ژنان ژمارەی پێوانەی بڕیوە و چەندین کتیبی وەک ئوقیانوسێک لەتاوانی بەرهەم هێناوە ئەوە کوشتن وتیرۆری هەڵسوڕاوانی سیاسی وجەماوەری و ڕۆژنامەنوسانی ئازادیخوازو ناڕازی وەک نەزیز عومەرو ڕیناس و ڕەئوف کامیل و شاپورو قابیل و بەکر عەلی و سەردەشت وسۆرانی مامە حەمە و کاوە گەرمیان و ویداد و هەموو گیان بەختکردوانی خۆپیشاندانەکانی کوردستان پێش حەڤدەی شوبات وپاش حەڤدەی شوبات و دەستگیرکردنی ئەم دواییانەی هەڵسوڕاوان وڕۆژنامەنسوانی بادینان و شیروان شیروانی وهاورێ کانی بەڵگەی نائارامی ونەبوونی ئازادین لە کوردستان.

دەتوانم بڵیم کوردستان بۆ دەسەڵاتداران و خاوەن سەرمایەکانی نزیک لە دەسەڵات جیگەیەکی ئارامە بۆ دام ودەزگا هەواڵگری و سەربازی وتیرۆریستەکانی دەوڵەتانی ناوچەکە جیگایەکی ئارامە نەک بۆ خەلکی کوردستان و ئۆپۆزۆسیۆن و پەنابەرانێک کە لەو دەوڵەتانەوە پەنایان بۆ کوردستان هێناوە.

سەبارەت بە بابەتی تیرۆری کەسایەتی وهێزە ئۆپۆزۆسیۆنەکانی ئێران و تورکیا لەکوردستان ئەڵبەت ئەویش هەر لەسەرەتای گەڕانەوەی ئەم هێزانە لە ئیران و تورکیاوە نالێم گەڕانەوەیان لە شاخ چونکە هەر بەڕاستی لەشاخەوە نەگەڕابوونەوە ئەو کاتەی کە گەڕانەوە چەند سالێک بوو کە لە کوردستان ئاودیوکرابوون هەموو لە ئیران و تورکیا و وڵاتانی ڕۆژئاواو ناوچەکە ئاوارەبوون یان بەشێکیان خۆیان ڕادەستی ڕژیمی بەعس کردوویەوە ،چوونکە کارو کردەوە ئیستفزایەکانی ئەمان و هەوسار بچڕاویی وهاری ڕژێمی فاشیستی بەعس کیمیاوی باران وئەنفالی بەدوای خۆیدا هینابووکە گیان لەدەستان هەزاران هاوڵاتی ئاسایی وئاوارەی و تێکدان وخاپورکردنی هەزاران شارو شارۆچکەو گوندی بەدوای خۆیدا هینابوو.

هەر لەکاتی گەڕانەوەو بەدەستەوەگرتنی دەسەڵاتەوە وەک ساغکەرەوەی ئەجندای دەوڵەتانی ناوچەکەو لەژیر بیانوی پاراستنی ئەزمونەکەیاندا دەستی هیزەکانی ئۆپۆزۆسیۆنی ئیرانیان لە چالاکی سیاسی وسەربازی لەناو خاکی ئێران بەست ودەستی هیزەکانی ئیتڵاعاتیان ئاوەڵاکرد بۆ تیرۆری کەسایەتی وئەندامانی ئەو حزبانە کە ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەو خۆ خۆشیان تێیدا بەشدار بوون.

لەولاشەوە شەڕی پەکەکەیان ڕاگەیاندوو دەرگایان لەبەردەم سوپا و دەزگا هەواڵگریەکانی دەولەتی فاشیستی تورکدا ئاوەڵاکرد و بەشێکی زۆر لە گوندو مەزراو باخ و شوێنی ژیان وکاری هاوڵاتیانی کوردستانیان کردە مەیدانی جەنگ و لە ماوەیەدا دەیان هاوڵاتی وئاژەڵ و ماڵ و مەزراو دارستانیان بووتە قوربانی کوژراون وکەمئەندام کراون و شوینی ژیانیان بەجێ هێشتووە.

بەداخەوە هەر وەک ئاماژەتان پێداوە لەم چەند ساڵەی دواییدا ئەم هێرشە تیرۆریستی ولەشکرکێشی وبۆمبا باران وپەلامارە تیرۆریستیانە لەلایەن هەردوو دەوڵەتی فاشیستی وکۆنەپەرستەوە ڕوو لە هەڵکشانە. هێرش و پەلاماری وهەڕەشەی کۆماری ئیسلامی بەدوای سەرهەڵدانی شۆرسی ژن ژیان ئازادی بۆسەر ئۆپۆزۆسیۆنی نیشتەجێی هەریمی کوردستان ڕۆژ بەڕۆژ توند تر بووەتەوە،لەلایەک بۆ خۆدەربازکردن لەژێر فساری شۆرش وناڕەزایەتیەکانی خەڵکی ئیران بەگشتی وخەڵکی کوردستان بە تایبەتی گۆڕین وبەلاڕیدا بردنی سەرنج وڕای ناوخۆو دەرەوە لەسەر ئەو شۆرسە وئەو تاوانەنانەی کە لەناوخۆدا لەدژی خەڵکی ناڕازی وسڤیل ئەنجامی ئەدات.

لەلایەکی تریشەوە بۆ زیاتر چەسپاندنی نفوزی خۆی لە عێرا ق و ناوچەکە و کوردستان کە بەدوای خۆپیشاندانەکانی ساڵی ٢٠١٩ لە لوبنان وعێراق دروشمی ئێران بۆدەرەوە بەرزکرایەوە و وینەی ڕەمزو سمبوڵەکانی کۆماری ئیسلامی وەک خومەینی وخامنەی وئاڵای ئێران و نوینەرایەتی ئێرانیان سوتاندو لەژێر پێیان و هەروەها قوستنەوەی لاوازی پێگەی ئەمریکا وای کردوە کە ئەم دەوڵەتانە جارێکی تر نمایشی هێزی خۆیان بکەن و لە هەموو ڕیگاکانەوە هیرش دەست پیبکەن و لەڕووی ئابوری و سیاسی و ئەمنیەوە هەم بۆ سەر خەڵکی کوردستان وهەم بۆ سەر ئۆپۆزۆسیۆن دەست پێکردووە،ئەمجارە کۆماری ئیسلامی بە پستیوانی دارودەستە شیعەکانی کەلە حیراق لەدەسەڵادان وبە هاوکاری دەسەڵاتدارانی هەریم کە مێژوویەکی درێژیان لەم بارەیەوە لەگەڵ یەک هەیە لەلایەک کۆماری ئیسلامی هێرش وپەلاماری ئاسمانی وزەمینی بۆسەر بنکەو بارەگا کانی ئۆپۆزۆسیۆن و کەمپەکانی پەنابەران دەست پێکردووە هاوکاتیش دەستیداوەوە تیرۆری ئەندامان وکەسایەتیەکانی ئۆپۆزۆسیۆن کە بەداخەوە لەم دواییانەدا چەند کەس لە ئەندامانی حزبی دیموکرات تیرۆرکران.

هەموان دەزانین ودەیبێنین کە ئێستا یەکێتی وپارتی بەهۆی نزیکی و هاوسنوری وبەرژەوەندیە ئابوریەکانیانەوە دەوڵەتە کۆنەپەرست وفاشیستەکانی ئیران وتورکیا ڕۆژ بەڕۆژ سیاسەتی دژە ئینسانی خۆیان لەدژی خەڵکی هەرێمی کوردستان و هیزە نەیارەکانی خۆیان بەسەر یاندا سەپاندووە و یەکیتی وپارتیش لە پیناو مانەوەو باڵادەستی خۆیان بەردەوام هێندەی وەک جێبەجێکاری ئەجندای دژە ئینسانی ئەو دەوڵەتانە دەرکەوتوون بەتایبەتی لە دژایەتی وسنوردانان بۆ هیزە ئۆپۆزۆسیۆنەکانی ئەو وڵاتانە مامەڵەیان کردووە.

سەبارەت بەڕیگری لەم هێرش وپەلامار وکارە تیرۆریستیانە،ڕیگا زۆرن کە هەموو ڕێگاکان بۆلای ناڕەزایەتی جەماوەری وهاتنەدەرەوەی هێزیکی فراوانی سەرتاسەری لە ناوەوەو دەرەوەی کوردستان بۆ فشار هینان بۆ سەر دەسەڵاتدارانی عێراق کوردستان وهەروەها کۆماری ئیسلامی لەرێگەی ناوەندە نیو دەوڵەتیەکانەوە،بۆ ئەوەی بەر بە دەستیوەردانی دەرەکی وبەتایبەتیش دەستی کۆماری ئیسلامی ودەوڵەتی تورکیا ببڕن.

ئەمە لەکاتێکدا ئەگەر ئیمە توانای گۆڕینی دەسەڵاتمان لە عێراق وکوردستان نیە لە ئیستادا ئەگەرچی ئەمەش ئەگەرێکی دور نیە هەتا بڵێن بەگۆرینی دەسەڵات و هاتنە مەیدانی جەماوەرو دامەزراندنی دەسەڵاتی ڕاستەوخۆی جەماوەر بتوانین دەستورو یاسایەک دابریژین کە ڕیگری لە دەورو دەخالەتی تێکدەرانەوی دەوڵەتەکان بگریت و کوردستان وعیراق ببێتە لانکەیەکی ئامین وئارام بۆ هەموو ئەو کەسانەی کەلەتاو زوڵم وستەم وسەرکوتی ئەو دەوڵەتانە پەنای بۆ دێنن.

بۆ ڕیگری و دووبارە نەبونەوەی ئەم تاوان وتراژیدیانە جگەلە شۆڕش وڕاپەڕینێکی جەماوەری وشیارانەی خەڵک لە عێراق کوردستان وکۆتایی هێنان بەم دەستەو تاقمە تاوانکارو بەکرێ گێرا دژی خەڵک وماف وئازادیەکانیان ڕێگایەکی ترمان نیە،ئەڵبەت ئەم ڕیگایە بۆ خەڵکی ئێرانیش کە هەر ئیستا دەستیان داوەتی وبۆ خەڵکی تورکیاش هەر ڕاستەی ئاشتی وئارامی ویەکسانی خۆشگوزەرانی ودەستەبەر بوونی تەنها شؤڕشێکی ئازادیخوازانەو ئینسان دۆستانەو سۆسیالیستیە لەناوچەکەدا.

بینینەکانی بابەت: 22