به ته ئکیدباشترین ئەڵتەرناتیڤ به را بەر ده سەڵاتداری بۆرژوازی لەعێراقدا،سیستەمی شورایی یه!
ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی ئەم جارە دۆسیەکی ئامادەکردووە سەبارەت بە گرنگی هەڵبژاردنەکان لەعیراق و کوردستان وکاریگەری لەسەر ژیانی خەڵک،چەند پرسیارێکمان ئامادەکردووە بۆ هەڵسوڕاوانی سیاسی وچالاکوانانی مەدەنی ومافەکانی مرۆڤ کە بەپێکهاتووە لە /
*ــ تاچەند هەڵبژاردنە یەک لەدواییەکەکانی عیراق وکوردستان کاریگەریان هەبووە لەسەر گۆڕینی ژیانی خەڵک لەنەهامەتیە جۆراوجۆرەکان بۆ ژیانێکی شایستەی ئینسانی؟
*_نەبوونی ئازادی و نان وکارو ژیانێکی شایستە بە خەڵکی عیراق وکوردستان ، هۆکارە سەرەکیەکان دەگەڕێنەوە بۆچ، ئایا سیستەمی ئیدارەدانی دەوڵەت لە عیراق چ جۆرە سیستەمێکە؟
*ــ چ جۆرە سیستەمێکی گونجاو هەیە بۆ ئیدارەدانی ژیانی خەڵک ،بەڕای ئێوە بەدیل چیە لەبەرامبەر بە سیستەمی پەرلەمانی لە عیراق؟
ئامادەکردنی هاوڕێیان /
-ئاوات ڕەسوڵ
-عمر چاوشین
بەشی دووەم
ناسر بابامیری لەبارەی وەڵامی پرسیاری دۆسیەی ئەم جارەی ئەڵتەرناتیڤی شورایی گوتی وێرای سڵاو و رێز بۆ ئێوه ئازیزان له ماڵپه ری«ئاڵته رناتیوی شۆرایی» :عێراقیش وه ک هەموو وڵاتانی تری ناوچه که به هۆی ئه وه هه ڵس و که وتی سه رمایه دارانه به سه ریدا زاڵ بووه، و ده سەڵات دایم له نێوان چینه بورژوا و ورده بورژواکاندا«به ناسیونالیست و مه زهه بیه وه»ده ست به ده ست کراوه، بوو
به شی هه ره زۆری کۆمه ڵگا، جگه له کاریگه ری نه رێنی، کاریگه ری باشی نه بووه.
هه ر بۆیه چ له سیستمه کانی کۆن تردا و له چ سیسته می به ناو هه لبژاردنی پارڵەمانتاریتیدا، هه تا هاتووه که لێنه چینایه تی و سیاسیه کان به رین و به رین تر بووه ته وه.
هه ر به م پێیه زۆرینه ی کۆمه ڵانی خه ڵک که بریتی بێت له کرێکاران و خه ڵکی زه حمه تکیش، ئیش و ژیانیان له لایه ن که مینەیەکی ئەنگه ڵ له ده سه ڵاتداران له ئاستی سه راسه ری و کوردستانی، زۆر سه ره رۆیانه به بارمته گیراوه.
هەروەها ناسر بابامیری سەبارەت هۆکارەکانی نەبوونی ئازادی و نان وکارو ژیانێکی شایستە بە خەڵکی عیراق وکوردستان دەڵێت :بێگومان هۆکاری سه ره کی ئه وەی ژیان له کۆمەڵگای عیراقیشدابه دۆزخکراوه،زاڵبوونی سیستەمی ئابووری سیاسی بورژوازیه.
سیستەمی ئیدارەکردن له عێراقداله م ساڵانەی دوایشدا به شێوەی دواکه وتووانەی«جمهوری پارڵەمانی فیدراڵ»بەرێوە ده چێت وله رێگای پارلمانه وه و هه ر چه ند ساڵ جارێک، ئه میان ئه و به شی بورژوازی له عێراق و له کوردستان به ئامرازه کانی ده سەڵاتی زۆرملێ مه شروعیەتی ده ده نێ.
وله ئاکامدا ئاسۆی خه بات بو گه یشتن به ژیانێکی شیاوی ئینسانیان لێ ده کا به خه ون وئه و ژیانە پر له نەهامه تی،هه ژاری،گرانی و بێکاریەیان بۆده کات بە دیاردەیەکی ئه به دی!
ناسر بابامیری بۆچوونیان تایبەت بە بەوەی کە چ جۆرە سیستەمێکی گونجاو بەباش دەزانن بۆ ئیدارەدانی ژیانی خەڵک گوتی:به ته ئکیدباشترین ئاڵترناتیوله به رابه ر ده سەڵاتداری بۆرژوازی لەعێراقیشدا،سیستەمی شورایی یه.سیسته مێک که کۆمەڵانی بەرینی خەڵک خۆیان تێدا
سه رچاوه ی ده سەڵات و پێکهێنەری ئاڵوگۆڕی بنەڕەتی بن.
عەلی مەولود :سەرنجی خۆی تایبەت بە وەڵامی پرسیارەکانی دۆسیەی ئەم جارەی ئەڵتەرناتیڤی شورایی بەجۆرە خستە ڕوو بۆمان :
ئەگەر تایبەت لەسەر وەڵامی پرسیارەکە بووەستین، هەڵبژاردنەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان، نە لەژیانی سیاسی و شێوەی حوکمڕانی و نەلەژیانی ئابووری و بژێوی و گوزەران، وە نەلەرووی ژیانی کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی و کەلتووری، خزمەت و گۆڕانکارییەکی ئیجابی بەرهەم نەهێناوەو تەنها رتووش و ماکیاژی دەسەڵاتێکی ئۆلیگارشی، میلیشیایی و مەزهەبی و خێڵەکی بووە بەناوی دیموکراسیەکی ساختەو موزەییەفەوە.
هەڵبەت هەڵبژاردنی پەرلەمانی خۆی هەڵگری کەموکوڕی بنەڕەتیە، هەم لە وەڵامدانەوەی پێداویستیەکانی ژیانی مرۆڤەکان و هەم لەبواری خواستی بەشداری مرۆڤەکان لە سیاسەت و بڕیاری سیاسیدا، ماف و خواستی گشتی لەم بوارەدا لە دەنگدانی چەند ساڵ جارێکدا کورتکراوتەوە، دەنگدەر بەشداری پرۆسەی سیاسی نیە، بەڵکو بەشداری پێدەکرێت، هەموو شتێک لەلایەن کەمینەی دەسەڵاتدارەوە ئامادەکراوەو تەنها دەنگدان بۆ خەڵک ماوەتەوە، دەنگدەر بەشێک نیە لەرێکخستنی پرۆسەی هەڵبژاردن و ساغکردنەوەی ئەنجامەکانی و بوواریشی بۆ ناکاتەوە بۆ بەشداری لەبڕیاری سیاسی، ئەوانەی بڕیاری سیاسییان دەکەوێتە دەست بەتەواوی لەخەڵک جیادەبنەوەو دەچنە جیهانێکی بانترەوە، … ، بەڵام لەگەڵ ئەوانەشدا هەڵبژاردن و گەڕانەوە بۆ دەنگی خەڵک بەشێوەیەکی گشتی باشە، دەستاودەستکردنی دەسەڵات لەم رێگایەوە، ئەگەر گۆڕانکاری ریشەییش بەدینەهێنێت، هێشتا زۆر لەوە باشترە کە بەزۆری هێز خۆی سەپاندووە بەسەر کۆمەڵگادا.
دیارە چاوەڕوانییەکی لەجێی خۆیدا نیە، لەوڵاتێکی وەک عێراق و هەرێمێکی وەک کوردستان، کە میلیشیا بەڕێوەیان دەبات و هەر پەلەی بەدەستی وڵاتێکی دژە ئازادی و ستەمکارەوەیە و دەسەڵاتە حیزبی و مەزهەبی و بنەماڵەییەکان هەمووشتێکیان قۆرخ کردووەو سیاسەت و پرۆسەی سیاسیش وەک هەر شتێکی دیکە دەستی بەسەردا گیراوە، پێمانوابێت، هەڵبژاردن دەکرێت لەبەرژەوەندی خەڵک بێت.
لەعێراق و هەرێمی کوردستان پانتاییەکی زۆر بچووک بۆ دەنگدانی ئازاد هەیەو ئەویش هیچ پارێزراو نیەو بەپرۆسەی لەقوتووناندا تێدەپەڕێت، لەمسەرەوە شتێک دەکرێتە صندوقەکانەوەو لەوسەرەوە شتێکی تر دەردەچێت، ئەنجامی هەڵبژاردنەکان بە گزی و ساختەکاری لایەنە دەسەڵاتدارەکان و دەستوەردانی وڵاتاندا تێپەڕدەبێت.
هەلومەرجی وەکیەک بۆ هەموو ئەوانەی لەپرۆسەی هەڵبژاردن بەشدارن فەراهەم نیەو دەنگکڕین و گوشاردرووستکردن و هەڕەشەی نانبڕین بەدەنگی بەرز دەبیسترێن.
سەبارەت بەوەی کە هۆکاری نەبوونی ئازادی و نان وکارو ژیانێکی شایستە بە خەڵکی عیراق وکوردستان عەلی مەولود گوتی :
بەدڵنیاییەوە نەبوونی ئەوانەی بەڕێزتان باسیدەکەن پەیوەندی بەو سیستەمەوە هەیە کە لەسەر کارە، ماکی ئەم شێوە حوکمڕانیە بەرهەم هێنانی بەندایەتی ومرۆڤی کۆیلەیە نەک ئازادی و مرۆڤی ئازاد، درووستکردنی هەژاری و بێکارییە، نەک فەراهەمکردنی کارو خۆشگوزەرانی و حەسانەوە، هەژاری و نەبوونی لەم وڵاتە هیچ پەیوەندی نیە بە نەبوون یان کەمبوونی بەرهەم و داهات و سامان، هۆکارەکە بەتەواوی پەیوەستە بە دابەشکردنی ناعادیلانەی ئەوانە، بەشی زۆرینە کەم دانراوەو بەشی کەمینە زۆر.
هەروەها سەبارەت بەوەی کەچ جۆرە سیستەمێکی گونجاو هەیە بۆ ئیدارەدانی ژیانی خەڵک ،بەڕای ئێوە بەدیل چیە لەبەرامبەر بە سیستەمی پەرلەمانی لە عیراق؟ عەلی مەولود بۆ چوونی خۆی خستە ڕوو گوتی :
لەڕوانگەی منەوە سیستەمی ئێستا پێویستی جدی بە ئەڵتەرناتیڤە، ئەو بەهەموو شێوەیەک بێتوانایی و کورتهێنانی خۆی سەلماندووە لەبارەی ئەوەی کۆمەڵگاو ژیانی گشتی بەرەو ئازادی و ئاشتی و ئارامی و خۆشگوزەرانی بەرێت، بەپێچەوانەوە جەنگ و ئاوارەیی و بێکاری و ناعەداڵەتی و ستەمکاری، ماک و سیمای زاڵی ئەم سیستەمەن، بەڵام بەدڵنیایی ئەم جێگرەوەیە نابێت تەنها لە سیستەمی سیاسی و گۆڕینی دەسەڵاتدا کورت بکرێتەوە، بەڵکو پێویستە ناواخن و شێوازی ژیانی باو بگۆڕێت و لەسەر رێگای چەوساندنەوەو ستەمکاری لایبدات.
بەتێگەیشتنی من سیستەمێک بۆ مرۆڤایەتی باش و پێویستە کە ئەم بەهایانەی لەخۆ گرتبێت:
+ مرۆڤەکان تیایدا ئازاد بن: لەبیرکردنەوەو دەربڕین، شێوەی ژیانکردن، هەڵبژاردنی کارو شوێنی ژیان، دامەزراندنی پەیوەندیەکان، … ئەم ئازاد بوونە واوەترە لە ئازادی سیاسی، کە بوار بە مرۆڤەکان دەدات لەسایەی سیستەمی باو چالاکی سیاسی بکەن. وە فراوانترە لە ئازادی تاک کە لیبراڵیستەکان وەک بەشێک لەسیستەمی باو بانگەشەی بۆ دەکەن.
+ مرۆڤەکان لەژیاندا هاوبەشی یەکتر بن، ژیانی هاوبەش پێک بێنن، مافی کارو ژیان بۆ هەمووان دەستەبەرو پارێزراو بێت و بەهیچ بیانوویەکەوە ئەو مافە لەکەس نەسەنرێتەوەو گرێنەدرێت بەقازانجی کەس و تاقمی ترەوە، کەس لەسەر کارو ماندوو بوونی کەسانی دی ژیان و سەروەت و پایەی کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابووری بۆ خۆی درووست نەکات، جگە لە منداڵان و پیرو کەنەفت هەمووان کار بکەن و ئەرک و بەرپرسیارێتی هەڵبگرن و بەگوێرەی پێویست دەستیان بە پێداویستیەکانی ژیانیان رابگات.
+ یەکسانی دابین بکات، هیچ کەس و گرۆو پێکهاتەیەک لەبەر: پلەبەندی و پێگەی کۆمەڵایەتی و سیاسی، جیاوازی بنەچەو نەژاد و رەگەز و جێندەر، جیاوازی چینایەتی و موڵکایەتی و خاوەندارێتی، نەتەوە، ئاین، رەنگی قژو پێست، … هەڵاوێرد نەکرێن و ستەمیان بەسەردا نەکرێت.
+ بنەمای رێکخستنی کۆمەڵگا سەروەری مرۆڤ بێت لەژیانی خۆیدا، مرۆڤەکان و خواست و ئارەزووەکانیان رێزلێگیراو بن و شکۆو کەرامەت و کەسایەتییان پارێزراو بێت، شکاندنەوەو سوکایەتی و بەکەمگرتن جێگایان نەبێتەوە لە فەرهەنگی تایبەتی و گشتیدا.
+ ئاشتی و ئاسایش و ئارامی بەرقەرار بکات، ناکۆکی و دژبەری و دوژمنایەتی کەناربکەوێت، کەمکردنەوەو نەهێشتنی جیاوازیەکان ببێت بە بنەما، نەک قوڵکردنەوەیان.
+ مرۆڤەکان بەگشتی کاراکتەرو بکەری سیاسی بن، نەک کارلێکراوو کار لەسەر کراو، راستەوخۆ بەشدار بن لە دیاریکردنی چارەنووسی خۆیان کۆمەڵگادا.
+ سیستەمێکی ژینگەپارێزو ژیانخواز بێت، ژیانی گشتی بوێت و پارێزگاری لەژیانی گشتی بکات، نەک تەنها ژیانی مرۆڤەکان، ژیانی مرۆڤ وەک بەشێک لە کۆی ژیان ببینێت،