ژنان لە هەندێک مەیدانی کاروپیشەدا یەکسان ئەژمار نەکراون وناکرێن لەگەڵ پیاواندا؟نموونەش هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانە کە تەنیا بە ڕێژەی ٢٥٪ی ژنان و بە کۆتان وەکوو خێرییان پێ بکرێت!
ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی ئەم جارە دۆسیەکی ئامادەکردووە تایبەت بە چەوسانەوە و توندوتیژی دژ بە ژنان چەند پرسیارێکی ئامادەکردوە بۆ چالاکوان وبەرگریکارانی مافەکانی ژنان ،بەم جۆرەی خوارەوە :
1 ــ ئایا سەرنجتان چی یە لەسەر چەوساندنەوەی ژنان لەگەڵ ئەوەی چەندین ڕێکخراوی ژنان و مافی مرۆڤ لەکۆمەڵگەدا هەن، بەڵام بەردەوام توندوتیژی لەبەرامبەر بەژنان تەشەنەدەستێنێت ؟
2 ــ لە دوای هەڵبژاردنە جۆراوجۆرەکان تاچەند دەسەڵات وحکومەت کاری کردوە بۆ کەم بونەوەی توندوتیژی لەبەرامبەربە ڕەگەزی مێ و دروستکردنی یەکسانی هەمەلایەنەی نێوان ژنان وپیاوان؟
3ــ هۆکارە سەرەکیەکانی چەوساندنەوەی ژنان چین و لەبەرامبەردا چارەسەر بۆ ئەوبەڵایانە چین کە ژیانی ژنانی لەکۆمەڵگەدا وێرانکردووە ؟
ئامادەکردنی هاوڕێیان /
-ئاوات ڕەسوڵ
-عمر چاوشین
بەشی دووەم
گوڵاڵە پشدەری چالاکوانی کۆمەڵایەتی و مەدەنی لەبارەی وەڵامی پرسیارەکانی دۆسیەی ئەم جارەی ئەڵتەرناتیڤی شورایی دەڵێت
پێموایە زۆری و بۆری ڕێکخراوەکان و هەروەها سەربە حزبی سیاسی بوونی ئەوان و نەبوونی ناوەندێکی بێلایەن و مرۆیی و دژە ژنی لە نێوان پیاوانی ناو دەستەڵات و کاریگەری بەکارهێنانی ئایین و کلتووری زاڵ بە نەرینی پێموایە هۆکاری سەرەکی چەوساندنەوەی ژنانە و تەشەنناکردنی تووندوتیژی بەرامبەر بە ژنە.
ئەڵتەرناتیڤی شورایی / لە دوایی هەڵبژاردنەوەکان تا چەند دەستەڵات کاری کردووە بۆ کەمکردنەوەی تووندوتیژی بەرامبەر بە ڕەگەزی مێ و هەموارکردنی پرسی یەکسانی؟
گوڵاڵە پشدەری گوتی : سەرەتا دەبێ بڵێم ئێمەی ژنان یەکسان نین بە پیاوان چ لە ڕووی جەستەیی و چ لە ڕووی دەرون و نابێ و ناکرێ یەکسان بین و جەخت لەسەر ئەو خاڵە دەکەمەوە کە ژن دەبێ لەگەڵ پیاو نایەکسان بێت!
بۆ ڕوونکردنەوەی ئەو بابەتە، ڕاپۆرتێکی زانستیم لە زمانی هۆڵەندییەوە- کوردی سۆرانی وەرگێڕاوە و بڵاو کردۆتەوە.
سەرەتا،وایە کە دەستەڵات ئەرکی هەیە یاسایی یەکسانی پیادە و چاودێری و جێ بەجێشی بکات بەڵام بە گوێرەی پێویست نییە و کەمتەرخەمی دەنوێنێت.
لێرەد ئەمن بۆ پرسی چەمکی ئازادی دەگەڕێمەوە و لە خۆمان دەبێ بپرسین ئایا ئازادی هەیە؟
ئایا خوودی خۆی هەیکەلی حکوومەت ئازادی/دیموکراسی هەیە؟نەخێر؛حکوومەت خۆی گیرۆدەی دەستەڵاتی دەرەکیی و ناوەکییە،بۆ نموونە دوو پارتی سەرەکیی لەناو حکوومەتی هەرێمی کوردستان یەک لەبەر یەک هەندێک هەنگاو دەنیت یاخود ناینێت.واتە خۆتێکبەستن!
لێرەدا گەل دەبێتە قوربانی بە گشتی و ژن و منداڵ بەتایبەتی.
ئەوەتا لە سەرژمێرییەکانی نوێی عێڕاق و هەرێمی کوردستانیشدا دەرکەوتووە کە ژنان لە تەواوی عێراقدا بە ڕێژەیەک بەرز لەناو کۆمەڵگەدان و لە ناو هەرێم دا بە داتا ئیسپات کراوە کەلە ئاماری ئەنجامی سەرژمێرییەکەدا رەگەزەکان جیاکراونەتەوە و لە کۆی دانیشتووان، 3 ملیۆن و 200 هەزار و 506 کەسیان لە رەگەزی نێر و 3 ملیۆن و 170 هەزار و 162 کەسیشیان لە رەگەزی مێن. دارا رەشید گوتی، “بەگوێرەی ئەنجامەکان، رێژەی نێر 50.24%ـە و رەگەزی بەرامبەریش 49.76% پێکدەهێنن.
لە ملیۆنێک و 379 هەزار و 163 خێزان لە هەرێمی کوردستان، 88.14%ـیان لەلایەن پیاوانەوە بەڕێوەدەبرێن، 11.86%ـیشیان لەلایەن ئافرەتانەوە
سەرچاوەی ئامار:
https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/2511202412
دەبێ لە خۆمان بپرسین بۆ چی تا ئێستاش ژنان لە هەندێک مەیدانی کاروپیشەدا یەکسان ئەژمار نەکراون وناکرێن لەگەڵ پیاواندا؟نموونەش هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانە کە تەنیا بە ڕێژەی ٢٥٪ی ژنان و بە کۆتان وەکوو خێرییان پێ بکرێت!
دووهەم، حکوومەتی کوردستان بەستراوەتەوە بە حکوومتی ناوەندی عێراق و ئە وحکوومەتەش دیارە کێ بەڕێوەی دەبات و زیاترین هێزی لە یاسادانان و جێبەجێکاریدا هەیە وەکوو بە شوودانی کچانی تەمەن ژێر تەمەنی یاسایی واتە ٩ ساڵ کە بەرپرسیارێتی گران بخرێتەو سەر شانی منداڵێک و ئەگەری زۆرە کارەساتی لێ ببێتەوە،دروستکردنی بنکەیەکی خێزانی هەڵوەشاو و نابەختەوەر و لە ئەنجامدا بارگرانایی بۆ کۆمەڵگەیەکی لاواز.
ئەگەر لە عێڕاق دا یاسایەک بۆ چەوساندنەوەی ژنان دابێت ئەو ەبە دڵنیایی پڕنچکی ئاگری لە کوردستانیشدا دەکەوێتەوە و دەبێتە هۆی نالەباری پرسی ژنان بە گشتی و بۆ چینی لاواز بە تایبەتی.مەبەستم لێرەدا لە ”لاواز” هەمان ژنانەن کە شان بەشانی پیاوان نین و دابڕاون لە گەشەکردنی مرۆیی وکوو خوێندن،پیشە و سەربەخۆیی دارایی واتە هێز!
ئینجا نەویبوونی ئاستی نەخوێندەواری گەل کە کاریگەری لەسەر هەردووک ڕەگەزدا دەبێت و خۆسەپاندن بە ڕێگەی ئایین و کەلتووری کۆن و کاریگەری نوێگەرایی وڵاتانی دەرووبەری کوردستان نموونەی ئەو بەربەستانە و هۆی وێرانکاری تاک و کۆمەڵگەی کوردین و زیانەکانیشی نە تەنها ژن بەڵکو هەموو خیزان دەگرێتەوە.
سێهەم،خودی کوردستان نە تەنها بە عێڕاقەوە بەڵکوو بە وڵاتانی هەرچواردەوریشی بەستراوەتەوە و جاریوایە دەبێ لە ژێر ڕکێفی ئەوانیشدا بجووڵێتەوە ئەگینا باری لار دەبێت و کاریگەری ئەوان بەنەرینی خاڵیکی ترە کە دیسان کاریگەری دەخاتە سەر بارودۆخی خەڵک و لەسەر ژنان بەتایبەتی.
شەیدا مەعروف مەحمود چالاکەوانی ژبان لەسەبارەت وەڵامی پرسیارەکانی دۆسیەی ئەڵتەرناتیڤی شورایی دەڵێت : کاتێک پرسی ژن دێتە بەر باس ئەوا هەمیشە تیشک دەخرێتە سەر داب و نەیت و کۆمەڵگا بۆیە لام وایە ئەمە دیوێکی بابەتەکەیە دیوەکەی تری ئەو نادادپەروەریەکەلە خودی مرۆڤەکاندا بەر جەستە دەبێت سەر بار بەنە بونی هۆشیاری تاک..
ئەمەش وا دەکات چەوساندنەوە بەرەو زۆرتر بڕوات بۆیە دە بێت لەم نێوەندی کارەدا ڕێکخراوەکان رۆل و کاریگەری زۆر باشیان هە بێت و رۆلی خۆیان بگێڕن ، راستە ڕێکخراو لە هەموو ئاست و بیرو باوەڕەکان هەیە بەڵام بەگشتی یەک ئامانج کۆیان دەکاتەوە ئەویش ئازادی ژنە،
هەروەها شەیدا مەعروف لە درێژەی بۆچوونەکانیدا گوتی توندوتیژی پەیوەندی بە زۆری ڕێکخراوەو نیە بەلکو پەیوەندی بەو زهینێت وفکرە هەیە کە تاک هەیەتی چونکە تاتاک هۆشیار نەکرێتەوە توندوتیژی زیاتر دەبێت ئەگەر چی ڕێکخراوەکا ن زۆری کاریان بۆ نەهێشتنی توندوتیژی رەگەزیە بەڵام دە بێت کەسێکیش پاڵپشتی بکات تا ئەم دیاردەیە بنە بڕ بکرێت.
چالاکەوانی ژنان شەیدا نەعروف پێی وایە تائیستا چونکە حکومەت دانەمەزراوە کەس دەستی نەبردوە بۆ ئەو پرسە کە دەکرا لە خولی پێشتردا خوێندنەوە بۆ یاسای توندوتیژی لەسەر ژنان بکرایە گەر چی ڕێکخراوەکان چەندین جار داوایان کرد بەلام جێ بە جێ نەبو بۆیە دەمەوێت داوا لەو ژنانە کەم کە دەبنە پەڕلەمانتار کاری ل پێشینەیان هەمواری ئەم یاسایە بێت وە بتوانن هۆشیارییەکی وا دروست بکە جیاوازی رەگەزی نەمێنێ.
سەبارەت بە هۆکارە سەرەکیەکانی چەوساندنەوەی ژنان شەیدا مەعروف دەڵێت : هۆکارەکان داب و نەریت و بیروباوەڕێکی توند ڕەوی ئاینی وە بەبونی متمانەوو نەبونی هۆشیاری تاک ئەمانە هۆکارن بۆ چەوساندنەوەی مرۆڤ بە گشتی و ژن بە تایبەت چارەسەر ئەوەیە دە بێت پرسی توندو تیژی بخرێتە نیوخوێندنگەکان ولە منداڵەوە دەست بوهۆکاری بکرێت وە پەروەردەی تاک دەوری سەرەکی دەبینێ لەو نێوەندەدا وە ژنان خۆیان دەنگ هەڵبڕن تاژن دەنگی نەبێت هێندەی تر چەوسندنەوە زیاد دە بێت بۆیە هەرکات ژنان یەک دەنگ و یەک رەنگ بوو ئەوکاتە سەرکەوتنی شۆڕی ژن بەر جەستە دەبێت.