شۆڕش و حیزبەکان

حەمید تەقوایی: خاڵی یەکەم ئەوەیە کە شۆڕش دیاردەیەکی بابەتییە کە لە دەرەوەی ئیرادە یان فەرمانی ئەم یان ئەو لایەنە یان بانگەوازی ئەم یان ئەو کەسە ڕوودەدات. ئەزموونەکان دەریانخستووە کە هەموو شۆڕشەکان بەو شۆڕشانەی لە سەدەی ڕابردوودا لە ئێران هەمانبوو، لە شۆڕشی دەستوورییەوە، شۆڕشی ١٣٥٧ تا شۆڕشی ئەمڕۆ و ڕاپەڕینەکانی ١٣٩٦ و ١٣٩٨، هەموویان لەناکاو دەست پێدەکەن. شۆڕش بە گشتی تەنانەت دامەزراوترین حیزب و شرۆڤەکارانیش سەرسام دەکات. بۆ نمونە شۆڕشی ئەمڕۆ کە دیاردەیەکی جیهانییە و هەمووان دەڵێن یەکێکە لە شۆڕشە مۆدێرن و مرۆڤدۆستانە و بەهێزەکان، بە شۆڕشی ژنان ناوی دەبەن و پێیان وایە لە مێژوودا بێ وێنە بووە.

ئەوەی ئەم ڕاپەڕینە گەورەیەی لێکەوتەوە، واقیعی ژیانی خەڵک بوو. کاتێک هەڵاواردن و چەرمەسەری و ناکۆکی و پرسە واقیعی و بابەتییەکانی کۆمەڵگا دەگەنە ئاستێک کە بەشێکی زۆر زۆری دانیشتووان بەرگەی ناگرن، هەموو ڕێگاکان داخراو دەبینن و هەموو ئومێدێکی چاکسازی و گۆڕانکاری لە سەرەوە لەدەست دەدەن، خەڵک خۆیان دەچنە ناو مەیدانەکەوە. زەروورەتی بابەتیی خەڵک بەرەو شۆڕش ڕادەکێشێت، نەک بانگەوازێکی سیاسی لایەنە سیاسییەکان و هێزە ڕێکخراوەکان.

خاڵی دووەم ئەوەیە کە بزووتنەوە و حیزبی چینایەتی جۆراوجۆر لە کۆمەڵگادا هەن کە هەوڵ دەدەن گۆڕانکارییە شۆڕشگێڕییەکان بە ئاراستەی ئامانجەکانیان ئاراستە بکەن. حیزبی چەپ، حیزبی ڕاست، حیزبی ناوەند. هەروەها بزووتنەوەگەلێک لە کۆمەڵگادا هەن کە چالاکوان و دەزگا و کەسایەتیان ئازاد کردووە. جگە لەوەش، وەک دەبینین،

هەموو ڕۆژێک شۆڕش ڕووخساری نوێ دەهێنێتە پێشەوە و دامەزراوە گەڵێک لە دڵی خۆیدا بنیات دەنێت.

ڕۆڵی ئەمانە لە شۆڕشدا چییە؟ بەڕای من چارەنووسی شۆڕش، چ سەرکەوتنی،چ بەلاڕێدابدنی چ سەرکوت و شکستخواردنی، بەتەواوی پەیوەستە بە بزووتنەوەکان و هەڵسوڕاوەکان، بەتایبەتی حیزبەکانەوە. کام حیزب چالاکن و چ کاریگەرییەکیان لە دڵی شۆڕشدا هەیە، چارەنووسی شۆڕش بە تەواوی دیاری دەکات. هەمیشە گوتوومانە شۆڕش لەخۆوە ڕوودەدات، بەڵام سەرکەوتنی پەیوەستە بە ئیرادە و جێبەجێکردنی سیاسەتەکان و ڕۆڵی ڕابەرایەتی لە شۆڕشدا. کام حزب و کێ دێتە پێشەوە یەکلاکەرەوەیە.

ئەزموونی هەموو شۆڕشەکان، لە نمونەی شۆڕشی ئۆکتۆبەر و شۆڕشی چینەوە تا شۆڕشەکانی کوبا و ئەفریقای باشوور، هەموویان ڕۆڵی یەکلاکەرەوەی ڕابەرایەتی نیشان دەدەن. تەنانەت شۆڕشی ساڵی ١٣٥٧ گوزارشت لە ڕۆڵی یەکلاکەرەوەی سەرکردایەتی دەکات، بەڵام بە مانای نەرێنی وشەکە. ئەو شۆڕشەش بە ڕاپەڕینی لەناکاوی خەڵک دەستی پێکرد. کەسانێک کە لە کپکردن و هەژاری بێزار بوون. خەڵکی بێسەر پەنا هاتنە مەیدانەکە، خوێندکارەکان چالاک بوون، جەماوەری خەڵک چالاک بوون، بەڵام کاتێک هێزێکی کۆنەپەرستی ئیسلامی ڕابەرایەتی خۆی گرتە دەست – ئێستا ناچینە ناو ئەوەی کە ئەو ڕابەرایەتییە چۆن بنیات نراوە و پاڵیان پێواوەنراوە بۆ پێشەوە – بینیمان چی بەڵایەک بەسەر ئەو شۆڕش داهات. ئه م ڕۆڵ و پێگه یڕابەرایەتی بۆ هه موو شۆڕشه کان ڕاسته .

ڕۆڵی حیزبەکان لە دیاریکردنی چارەنووسی شۆڕشەکان و بەئاکام گەیشتن ونەگەیشتنیاندا زۆر چارەنوسسازە.

خەلیل کەیوان: ئەمڕۆ تەنانەت حیزبە ڕاستڕەوەکانیش، کە پێشتر بە دوای ڕووخاندنەوە نەبوون، یان بەهەر چۆن بێت نێوانیان لەگەڵ شۆڕشدا باش نەبوو، هەوڵی ڕووخاندن ئەدەن و بەرگری لە شۆڕشی ئێستا دەکەن؟ چۆن ئەم دیاردەیە ڕوون دەکەیتەوە؟

حەمید تەقوایی: دەکرێ بڵێین ئەمە یەکێکە لە یاسایی بوونی شۆڕشەکان، هەموو ئەزموونەکانی ڕابردووش ئەوە دەردەخەن کە کاتێک کۆمەڵگایەک دەچێتە شۆڕشەوە، تەنانەت ڕاستڕەوترین و کۆنەپەرستترین لایەن و هێزە سیاسییەکانی ئۆپۆزسیۆن لەناکاو دەبنە لایەنگری شۆڕش. لەگەڵ دەرکەوتنی شۆڕشدا، هەموو حزب و هێزە سیاسییەکان، بە هەر ڕیز و گوتار و پڕوپاگەندەیەک کە پێشتر هەیانبووە، بۆ ئەوەی خۆیان پەیوەندیدار بە دۆخەکەوە بهێڵنەوە، بۆ ئەوەی پەیوەندییەکانیان لەدەست نەدەن و نەخرێنە پەراوێزەوە ، بەناچاری، چ بە شێوەیەکی زارەکی و چ بە شێوەیەکی مەجازی کە بۆ پشتیوانی لە شۆڕش قسەیان کردووە.

تەنانەت ئەو حزبانەی ئایدۆلۆژیایان، باوەڕی ئەواندا شۆڕشی بە ئاژاوەیەو، شۆڕش توندوتیژییە و هەرگیز پێشنیاری شۆڕشیان نەکردووە، ناچارن وەک لایەنگری شۆڕش دەربکەون.

لە هەلومەرجی کۆمەڵگای ئێمەدا حزبەە ڕاستڕەوەکانی ناو ئۆپۆزسیۆن، وەکو شاخوازەکان و هتد، زۆرترینیان باسی “تێکدان“یان دەکرد و تەنانەت ناوی ڕووخانیشیان نەهێنا، زۆرترینیان باسی گۆڕان و گۆڕانکارییەکانی دەسەڵاتیان دەکرد لە سەرووی خەڵکەوە، لە کاتە جیاوازەکاندا لەگەڵ هێزە ڕیفۆرمخوازەکاندا، ئەوان داوای حکومەتیان دەکرد لە هەموو بەرەکانەوە، دەیانگوت و پێشنیاریان کرد کە ئێمە قۆناغی گواستنەوە بە شێوەیەک بەڕێوەببەین کە هێزەکانی پۆلیس و هێزەکانی سوپا پارێزراو بن، دەزگاکانی حکومەت تێکنەچن پشێوی و ئاژاوە نەبێت و هتد.

ئه مڕۆ ئه م هێزانه له پڕوپاگه نده کانی خۆیاندا هه موو ئه و هه ڵوێست و گوتارانه یان جێهێشتووه ، نه ک له به ڕئه وه ی له پڕ درکیان بهوەکردوە کە شۆڕش چاره سه ره ، به ڵکو لەبەر ئه وه ی کۆمه ڵگا شۆڕشی خستۆته سه ر مێز و هیچ حزبێک ناتوانێت باسی چاکسازی و ئاڵوگۆڕ لەسەرەوە کات و دژی شۆڕش ، چ بە گشتی و چ بە تایبەتی شۆڕشی ئێستا قسە بکات و لە سیاسەتی ئێراندا جێگەی هەبێت.

هەمووان لەم شتە تێدەگەن. ئەمە یاسایی بوونی شۆڕشەکانە، کە بە سەر بەرزکردنەوەی حیزبەکان بەرەو چەپ پاڵ پێوە دەنێت، حیزبەکان کێش دەکات بۆ مەیدان و ئێمەش لە شۆڕشی ئێستادا ڕێک ئەمە دەبینین.

خەلیل کیوان: ڕۆڵی حیزب و هێزە چەپەکان کە هەمیشە ویستوویانە کۆماری ئیسلامی بڕووخێنن، چۆن دەبینن؟

حەمید تەقوایی: هێزە چەپەکان بە گشتی شۆڕشیان دەوێت، چونکە دەیانەوێت هەلومەرج هەڵگێڕنەوە.

دەبینیت، وەک یاسایەکی گشتی، هەموو هێزێک ئەوەندەی دەیەوێت گۆڕانکاری دروست بکات، ناڕەزایەتی و ڕەخنەی هەیە. هێزێکی وەک موجاهیدین هەیە کە دژایەتی حوکمڕانی ئاخوندی دەکات؛ دەیەوێت مەلاکان بڕۆن بەڵام سیستەمی ئیسلامی بمێنێتەوە. واتە تەنها یەک ملیمەتر دۆخەکە دادەڕوشێنێت. هێزێک هەیە ئەڵێت مەلا خراپەکان بچن بەڵام پیاوانی ئایینی باش بمێننەوە، حکومەت لەسەرووی خەڵک و سوپا و ئیدارەکان و بیرۆکراسی و نەزمی ئێستاش بمێنێتەوە. شاخوازەکان و هەموو هێزە ڕاستەکانی ئۆپۆزسیۆن هەڵوێستێکی وایان هەیە.

هەروەها ئەمەش هۆکارێکە بۆ ئەوەی هێزە ڕاستڕەوەکان شۆڕش بە ئاژاوە دەزانن، چونکە شۆڕش نەزمی خوازراویان لەناو دەبات. ئەوان ڕەخنە لە ملیمەترێک دەگرن، چونکە ملیمەترێک گۆڕانکارییان دەوێت.

ڕەخنەی هێزە چەپەکان قووڵ و ڕیشەیی و ڕادیکاڵە، چونکە دەیانەوێت گۆڕانکاری قووڵ و ڕیشەیی دروست بکەن، دەیانەوێت کۆمەڵگا لە هەر جۆرە جیاکارییەک ڕزگار بکەن، دەیانەوێت جیاکاری ڕەگەزی نەبێت، جیاکاری نەتەوەیی و ئایینی نەبێت، جیاکاری چینایەتی، هەڵاواردنی ئابووری نەبێت و هتد.. دەیانەوێت نەک تەنها دەوڵەت و حکومەتێکی دیاریکراو بەڵکو سیستەمێکیش بگۆڕن.

بەم مانایە شۆڕشگێڕیی هێزە کۆمۆنیست و چەپەکان ڕەگ و ڕیشەی لە ئامانجەکانیان و سیاسەتەکانیان و ستراتیژەکەیاندا داکوتاوە و دژایەتیی هێزە ڕاستەکانیش لەگەڵ شۆڕشدا ڕەگ و ڕیشەی لە ستراتیژ و ئامانجەکانیاندا هەیە.

شۆڕش لە ڕاستیدا جەژنی کۆمۆنیستەکانی وەک حزبی ئێمەیە، چونکە ئەو هەلومەرجەی کە ئەوان هەمیشە چاوەڕێی بوون و ڕۆڵیان هەبووە لە دروستکردنیدا، دێت و بەم مانایەش مەیدان بۆ چالاکییەکانی هێزە چەپەکان بە هەمان شێوە دەکرێتەوە هێندەى گونجاو. هەموو شۆڕشێک چەپی کۆمەڵگا گەورەدەکاتەوە، هەموو شۆڕشێک هێزی چەپ لەسەر سانی دادەنێت و بانگیان دەکات بۆ مەیدان، شۆڕشی ئێستاش بەڕای من هەر بەوشێوەیەیە.

خەلیل کەیوان: لەو ڕاپەڕین و پێشهاتە جەماوەرییەدا کە لە ماوەی ٦ هەفتەی ڕابردوودا شاهیدی بووین، ڕۆڵی هەندێک کەسایەتی و دامەزراوەی ناوەوە و دەرەوەی وڵات دیار بووە. بەڵام حیزب و هێزە ڕێکخراوەکان ڕۆڵێکی ئەوتۆیان نەبووە، هۆکارەکەی چییە؟

حەمید تەقوایی: ئەمە تا ڕادەیەک ئاساییە و بە بۆچوونی من چاوەڕوانکراو بوو. دەبینیت شۆڕشەکان هێز و دەستە و ڕووخسار و هێماکانی خۆیان لەگەڵ خۆیان دەهێنن. کێ پێی وابوو کوشتنی مەهسا ئەمینی کچێکی گەنج کە بە دەستی بەکرێگیراوانی حکوومەت کوژرا، تاوانێک کە لە کۆماری ئیسلامیدا بە کەمی ڕووی نەداوە، ئەمجارە بگۆڕێت بۆ شۆڕشێکی وا؟ کێ بیری لەوە دەکردەوە کە مەهسا ئەمینی ببێتە ڕەمزێکی جیهانی و دروشمی ژن، ژیان، ئازادی ببێتە دروشمی سەرەکی ئەم شۆڕشە و سەرنجی جیهانی بدۆزێتەوە؟

یەکێک لە هۆکارە سەرەکییەکانی پێشوازیکردن و پشتیوانیکردنی جیهان لە شۆڕشی ئێران، بەهۆی دروشمی ژن، ژیان، ئازادیە، کە پەیوەندی لەگەڵ دڵەکاندا دروست دەکات. گرنگ نییە لە کام وڵاتدا، هەمووان تێدەگەن چیرۆکەکە چییە و باسەکە لەسەر چییە و ئەم شۆڕشە لەسەر چییە. دەمەوێت بڵێم شۆڕش ڕەمز و ڕووخسار و تەنانەت دامەزراوە و جەستە بەرهەم دەهێنێت.

ئێستا لە ئێران لاوانی گەڕەکەکانمان هەیە؛ ئێستا گەنجانی گەڕەکەکانی تاران لە شارەکانی دیکەشدا زۆر دەبن. یان لەدەرەوەی وڵات کەسایەتیمان هەیە وەک حامید ئیسماعیلیون، کە هەڵسوڕاوی بزووتنەوەیەکی دیاریکراو بوو، بزووتنەوەی دادگاییکردن، بەڵام ئەمڕۆ لە ئاستێکی جیاوازدا کاریگەرە و ڕۆڵی دەگێڕێت، وە پەروەردە کراوە چونکە شۆڕش ئەوی هێناوەتە پێشەوە چاوەڕێی دامودەزگا و کەسایەتیی زیاتر لەم جۆرە بکەین، چ لە ناوخۆی ئێران و چ لە دەرەوە، بۆ پێکهێنان و هاتنە پێشەوە.

وەک وتم ڕۆڵی حیزبەکان پرۆسەی شۆڕش و چارەنووسی شۆڕش و سەرکەوتن و شکستی شۆڕش دیاری دەکات. بێگومان ڕۆڵی لایەنەکان بەندە بەوەوە کە چ سیاسەتێک پەیڕەو دەکەن. بەخۆی ناتوانرێت بڵێین لەبەر ئەوەی حیزبێکی چەپە و شۆڕشی دەوێت، بەدڵنیاییەوە لە هەلومەرجی شۆڕشگێڕانەدا دێتە پێشەوە و ڕۆڵێکی کاریگەر لە پێشکەوتن و سەرکەوتنی شۆڕشدا دەبینێت.

پەیوەستە بەوەی کە حیزبە شۆڕشگێڕەکان بەڕاستی میکانیزم و دینامیزمی شۆڕش بزانن و وەڵامی پێداویستییەکانی شۆڕش بدەنەوە و بتوانن لە سەری شۆڕشدا بن و تەنانەت لە پێگەی ڕێکخستن و ئاراستەکردنی بزووتنەوە ناڕەزایەتییەکان بن. حیزبێک

کە خەسڵەت و پێداویستییەکانی شۆڕش بزانێت و وەڵامی بداتەوە، بە دڵنیاییەوە دێتە پێشەوە.

لە هەلومەرجی ئێستادا دەکرێ بڵێین ئێمە هێشتا لە قۆناغە سەرەتاییەکانی ئەم شۆڕشەداین. شۆڕش سەری بەرزکردۆتەوە و خۆشبەختانە کەسانێک و دامەزراوەکانی پاڵناوە بۆ پێشەوە کە وەڵامی ئەو پێداویستیانە دەدەنەوە و ئەو حزبانەی بەم ئاراستەیە دەڕۆن، دڵنیابن کە ئەوانیش دێنە پێشەوە و کاریگەرییەکانیان بەجێدەهێڵن.

خەلیل کەیوان: پەیوەندیی حیزبە شۆڕشگێڕەکان لەگەڵ ئەو دەزگا و کەسایەتیانەی کە شانازی بە شۆڕشەوە دەکەن و کاریگەری و ئیعتبار بەدەست دەهێنن چییە؟ ئایا ئەو ژمارە و دامودەزگایانە ڕۆڵێکی گرنگتر و چارەنووسسازتریان لە حزبەکان نابێت؟

حەمید تەقوایی: پێم وا نییە. دەبینیت ئەو دامودەزگا و کەسایەتیانەی کە شۆڕش دروستی دەکات یان دەمرێت، هەمان شتە لەگەڵ شۆڕش، واتە ڕووخانی کۆماری ئیسلامی. بەڵام لایەنەکان ڕوانگەیەکی فراوانتر و کۆمەڵایەتیتر و سیاسیتریان هەیە بۆ دۆخەکە. ئەو پارتانەی ئۆپۆزسیۆن کە دەیانەوێت بڕوخێنن نەک هەر دەیانەوێت دەسەڵات بڕوخێنن، بەڵکو دەیانەوێت ئایندەش بنیات بنێن.

حیزبەکان هەندێک تیۆری و سیاسەتیان هەیە بۆ پێکهێنانی حکومەت، لایەنە چەپەکان بیر لەوە دەکەنەوە کە چۆن شۆڕشەکە قووڵتر و قووڵتر بەرەوپێش ببەن. وە حزبە ڕاستەکان بیر لەوە دەکەنەوە کە چۆن شۆڕش ببڕن و خەڵک بنێرنەوە ماڵەوە.

لە هەر حاڵەتێکدا دەبێ بگوترێ کە لایەنە ستراتیجی و سیاسیەکان زیاتر لە شۆڕش دەڕوانن. بەگشتی ئەو کەسانەی دەستیان لە شۆڕشەکاندا هەیە، ڕەنگە لە حکومەتی داهاتوودا ڕۆڵیان هەبێت یان نەبن. ئەگەر لەبیرتان بێت لە سەردەمی شۆڕشی میسردا گەنجێک بە ناوی وائیل غەنیم کە ئەندازیاری کۆمپیوتەر بووە، زۆر دیار بوو و ڕۆڵی کاریگەر بوو، بەڵام خۆی ڕایگەیاند کە من کەسێکی سیاسی نیم و تەنها دەمەوێت موبارەک بڕوات، و کاتێک موبارەک ڕۆیشت، کشایەوە. پاشان لەدژی ئیخوان موسلمین کە جێگەی موبارەکیان گرتەوە، گروپێکی سنوردار – ئەگەر هەڵە نەبم پێنج قوتابی – بزووتنەوەیەکیان بە ناوی بزووتنەوەی یاخیبوون دەستپێکرد، کە ئیخوان موسلیمینیان لە دەسەڵات هێنایە خوارەوە.

ئەوەی کە دواتر سوپا هاتە سەر کار، بابەتێکی ترە، بەڵام دەمەوێت بڵێم ئەمانە ئەو دامەزراوانەن کە لە دڵی شۆڕشی میسردا هاتنە پێشەوە. شۆڕشی میسر بە وردی نەگەیشتە ئەنجامێک لەبەر ئەوەی لایەنە شۆڕشگێڕەکان ئامادەیی کارایان نەبوو.

لە دڵی شۆڕشی ئێراندا، پێموایە دەیان و سەدان ڕووخسار پاڵدەنرێنە پێشەوە، و کۆمەڵەی وەک گروپی لاوانی گەڕەکەکانی تاران و هتد.. بێ ستراتیژێکی دیاریکراو، پلانێکی دیاریکراو لە دڵی شۆڕشەوە هاتنە دەرەوە ، پلانێکی دیاریکراو بۆ بەڕێوەبردنی کۆمەڵگا، بۆ ئابووری، بۆ نەهێشتنی هەڵاواردن و هتد. شۆڕش بزووتنەوەیەکی نەرێنییە و کەسایەتییەکان دەهێنێتە پێشەوە کە وەستای لەناوبردن و نەویستن و ژێرەوژوورکردنن.

ئەو هێزانەی کە هەلومەرجەکان ڕەد ئەکەن و دۆخی ئێستا دەکوتنەوە و دەیانەوێت دۆخەکە هەڵبوەشێننەوە. بەڵام ڕۆڵی حزبەکان تەنها ئەمە نییە. لە قۆناغە شۆڕشگێڕییەکاندا، حیزبە چەپەکان دەبێ بە دڵنیاییەوە و بە ڕەهایی ئەم ڕۆڵە نەرێنی و کوتاندنەوەیان لە هەر مرۆڤێکی شۆڕشگێڕ کە ڕابەرایەتی شۆڕش دەکات، قووڵتر و هەمەلایەنەتریان هەبێت، مەرجی بەرەوپێشبردن و سەرکەوتنیان جگە لەمە هیچی تر نییە. بەڵام حیزبەکان لەوە زیاترن چونکە دەیانەوێت ئایندە بنیات بنێن، نوێنەرایەتی ئەو تیۆری و بۆچوون و سیاسەتانە دەکەن کە لەگەڵ بزووتنەوە و چینەکاندا دەگونجێت. ئەو تیۆری و سیاسەتە ستراتیجیانەی کە یان لە ئۆردوگای چەپ سەرپەرشتی ڕزگاری کۆمەڵگە دەکەن و ئەو سیاسەتانە جێبەجێ دەکەن کە دەبنە هۆی ڕزگاری کۆمەڵگە، یان لە کەمپی ئۆپۆزسیۆن ڕاستدا بە پێچەوانەوە دەیانەوێت ڕێگری لە قوڵبوونەوەی شۆڕش بکەن، بەلاڕێیدا دەبەن و لەباری دەبەن، و پایەکانی سیستەمەکە و پاراستنی ئامێری حکومەت.

ئەگەر ئەو کەسایەتیانەی لە شۆڕشدا هاتونەتە پێشەوە، دەیانەوێت ڕۆڵیان لە سیاسەتدا هەبێت، بەتایبەتی دوای ڕووخانی حکومەت، دواجار دەبێت لە نێو حزبەکان و ئەڵتەرناتیڤەکان و هەندێک ئاسۆی کۆمەڵایەتی-سیاسی یەکێکیان هەڵبژێرن. لە شۆڕشی ئێستادا بە بڕوای من دۆخەکە بەم ئاراستەیە دەڕوات.

خەلیل کەیوان: حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری چ میتۆد و سیاسەتێکی هەیە بۆ بەهێزکردن و پێشکەوتن و تەواوکردنی

شۆڕشی ئێستا؟

حەمید تەقوایی: خاڵی یەکەم دانپێدانانی شۆڕشە. ئەو هەڵسەنگاندن و شیکارییە گشتییەی کە هەمانە بۆ شۆڕش وەک دیاردەیەک کە لە مێژوودا چەندین جار ڕوویداوە ئەوەیە کە شۆڕش بزووتنەوەیەکی نەرێنییە، بزووتنەوەیەکە دەست دەکات بە تێکدانی دۆخی ئێستا؛ نەک هەر بۆ ڕووخاندنی حکومەت، بەڵکو بۆ ڕشتنی چەندین بابەتی قووڵی کۆمەڵایەتی، ئابووری، جێندەری، میللی، نەتەوەیی و هتد، کە ئەمڕۆ لە کۆمەڵگای ئێراندا پەرەی سەندووە. شۆڕش بۆ نکۆڵیکردنە، بۆ وتنی “نا” بە دۆخەکە و بەزۆری بەرەو ئەو کەسانە دەبات کە نوێنەرایەتی هەمان تایبەت مەندی سەلبی و نکۆڵیکردنە لەو بارودۆخی کەهەیە دەکەن، تەنانەت ئەگەر بە ئاگادارییەوە بیریان لێ نەکردبێتەوە.

ئەگەر بە وردی سەیری بکەیت، قسەکانی حامید ئیسماعیلیون لە بەرلین خەونێک نیشان دەدات کە بە تەواوی ڕەدکردنەوە و نەویستن. خەونی کۆمەڵگایەک کە کەس تەقە لە فڕۆکە نەکات، سەری کچە خوێنکارێک نەکێشێت بە سەر مێزێکدا و بیکوژێت، مێشکی منداڵ نەشوات، ئەشکەنجە بدات و لە سێدارە بدات و هتد.

شۆڕش بزووتنەوەیەکە بۆ نکۆڵیکردن و کوتانەوەی نەزم و ئەو هەلومەرمەرجانەی کە لە ئارادان. پێویستە یاسا و پەیوەندییەکان هەڵبوەشێنرێنەوە، ئەو حکومەت و نەزمەی خەڵکی بێزار کردووە، لەناوببرێن: مردن بۆ دیکتاتۆر، مردن بۆ خامنەیی، ئێمە کۆماری ئیسلامیمان ناوێت، زیندانییە سیاسییەکان ئازاد بکرێن، زیندانمان ناوێت، ئێمە لە سێدارەدانمان ناوێت، جیاکاریمان ناوێت لە دژی ژنان ئێمە حیجابمان ناوێت، هەموو ئەمانە بەو مانایەیە کە ئێمە هەموو دۆخی ئێستامان ناوێت. شۆڕش واتای ئەمەیە.

من هەمیشە ئەمە بەراورد دەکەم بە کەسێک کە لە زینداندایە و دەیەوێت ڕێگای دەربازبوونی لە زیندان نیشان بدەم، پێویست ناکات ئازادی بۆ وەسف بکەیت، تەنها نیشانی بدە کە چۆن زیندانیوانەکە شکست پێبهێنێت، چۆن دیوارەکان بشکێنێت، ئازادی لە گرەوی ئەمەدایە. ڕوونە کە هەموومان ئازادیمان دەوێت، کۆتایی باسەکە ئێستا ئەوەیە دیوارەکە بشکێنین و زیندانیوانەکە بهێنینە خوارەوە.

شۆڕشیش هەر بە هەمان شێوە. بۆ گەیشتن بە ڕۆڵی حیزب ئەمە دەڵێم. ڕوونە کە ئێمە دەمانەوێت ڕۆڵێکی کارا ببینین لە پێشکەوتن و ڕێکخستن و ڕابەرایەتیکردن و سەرکەوتنی شۆڕشدا.

ئەمە چۆن بەدی دێت؟ سەرەتا سروشتی سەلبی و تێکشکێنەرانەی شۆڕش پێویستی بەوەیە کە حیزب نوێنەری قووڵترین و هەمەلایەنەترین ڕەخنە و نکۆڵی بێت لە مامەڵەکردن لەگەڵ حکومەت و تەواوی سیستەم و بارودۆخی هەبوودا. ئێمە دەمانەوێت هەڵاواردن و نایەکسانی و بێ یاسایی و هەژاری و دیکتاتۆریەت بنبڕ بکەین.

هەر لەبەر ئەم هۆکارەش ​​دەبێت ئاڵای قووڵترین و هەمەلایەنەترین ڕەخنە و ناڕەزایەتی بەرز بکەینەوە. خەڵکی شۆڕشگێڕ، ئەو جەماوەرە کە هاتوونەتە سەر شەقام، ڕوو لەو هێز و حیزبە دەکەن، کە ئاڵای “نا” بە قووڵتر، هەمەلایەنەتر، بنەڕەتی تر هەڵدەکەن و چاوەڕوانییەکانی کۆمەڵگا بۆ گۆڕانکاری بەرز دەکەنەوە.و بەم پێوەرەش ڕیزەکانی دۆستانی ڕاستەقینەی شۆڕش لە سازشکاران و ناتەباییخوازان و ئیدیعاکارە هەلپەرستەکان جیابکاتەوە. ئەرکی ئێمە ڕێکخستن و ڕابەرایەتیکردنی شۆڕشە و مەرجی ئەمەش پاڵنانی هێزە نەبڕاوەکانە بۆ دواوە و یەکخستنی خەڵک لە دەوری ڕەخنەی ڕادیکاڵمان، ڕەخنەی کۆمۆنیستی و مرۆڤدۆستانەمان، لە تەواوی ئەو نەزمەی لەئارادایە.

با ئەوەش بڵێم تا ڕەخنە قووڵتر بێت کۆمەڵگا یەکگرتووتر دەبێت و پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی زیاتر دروست دەکات. سەیرکە ئەو کەسەی ڕەخنەکەی ئەوەیە کە نیشتیمان دابەش دەبێت و هێزە کوردییەکان و هتد لەوانەیە جیا ببنەوە. بۆیە بژی یەک پارچەیی خاک،یان باوکی مافی مرۆڤی ئێمە کوڕشی کەبیرە و سنوری پڕ گەوهەر و هتد، لەو بڕوایەدایت ئەمە چ سەرنج ڕاکێشیەکی بۆ زۆرینەی خەڵک بەتایبەتی خەڵکی کوردستان وپارێزگا سنوورییەکانی دیکەی ئێران، کە خۆیان بە “نەوەی کوروش” نازانن هەبێت یان بۆ خەڵکی ئەوروپا کە بەتەواوەتی هیچ پەیوەندیەکیان بەم پیرۆزیانەوە نیە ؟ هیچ!

بەڵام ئەگەر شۆڕشێک بیەوێت هەموو کۆت و بەند و هەموو سەرکوتێک لە دژی ژن، دژی ژیان، دژی ئازادی نەهێڵێت، هەموو خەڵکی جیهان هاوسۆز دەبن لەگەڵی. ڕەخنەی ڕادیکاڵ و قووڵ واتە ڕەخنەی ئینسانی و جیهانداگر.

پێویستە ڕابەرایەتی شۆڕش نوێنەرایەتی ئەو جۆرە ڕەخنانە بکات. هەر لەبەر ئەمەشە ئێمە ئەرکی خۆمان بە قووڵکردنەوەی “نا”ی خەڵک دەزانین. ئەم “نا” لە ئێستادا لەسەر شەقامەکانە. قووڵکردنەوە و ڕادیکاڵکردنی ئەم “نا”ی

شەقامە بەتەواوی پێویستە بۆ ئەوەی شۆڕش بەڕاستی سەربکەوێت، بۆ ئەوەی شۆڕش بەڕاستی هەموو ئازار و هەڵاواردنێک بنبڕ بکات. ئەگەر بتوانی ئەم ڕۆڵە ببینیت، خەڵک متمانەت پێدەکەن و لە ماوەی پێکهێنانیشدا لەگەڵت دەبن. ئەمەش ستراتیژی ئێمەیە بۆ بەشداریکردن لەم شۆڕشەدا.

٨ی ئابان ١٤٠١، ٣٠ی ئۆکتۆبەر ٢٠٢٢