جەنگی روسیاو ئۆکرانیا، پێویستی و بەرەنگاربونەوە
ماوەی چەند رۆژێکە جەنگی روسیا و ئۆکرانیا و تاڕادەیەکیش ووڵاتانی ناتۆ دەستی پێکردووە.
ئەو جەنگەی نزیک بە دەساڵە لەسەر ئاگرێکی هێواش گەرم دەکرێت سەرەنجام تەقیەوە و دیمەنەکانی، لە سایەی ماس میدیا و کەناڵەکانی ڕاگەیاندندا، خەلکی ئەوروپا و دنیای تووشی شۆک و هەژان کردووە.
ئەم جەنگە هەرچەند تازە و هەژێنەرە بەڵام خۆی نیشانەی دەرکەوتنی نەزمێکی جیهانی نوێ نیە، بەڵکو هێشتا بەجۆرێک درێژەی پاشماوەکانی نەزمی جیهانی دوو قوتبی و ئەفسانە و وەهمەکانێتی. چ ئەمریکا و چ روسیا هێشتا لە وەهم و ئەفسانەی زلهێزی و هێزی یەکەمی جیهاندا دەژین و نایانەوێت دەستبەرداری بن، سەرەڕای ئەوەی لەڕووی پێگەی ئابووری و سیاسی و توانای تەکنیکی- دیموگرافی و تەنانەت توانای زانستیەوە کەوتوونەتە دواوە و چی تر زلهێزی یەکەم نین، بەڵام هێشتا دەیانەوێت توانا سەربازی و هاوپەیمانێتیە سەربازیەکانی پێشوویان بکەن بە بارتەقای هێزپەیداکردنەوە و پاراستنی هەژموونیان بەسەر جیهان و ناوچە جیاوازەکانیدا.
لەم پێناوەدا سەرەتا ئەمریکا، بەهاوکاری و پاڵپشتی بەریتانیا و وڵاتانی ناتۆ، هەژموونی تاقانەی خۆی لەرۆژهەڵاتدا (ئەفغانستان و عێراق و ووڵاتانی تر) تاقیکردەوەو گەیشت بە بنبەست و دەستەووەسانی، وە بۆ پێشگرتن بەوەی نەبێت بە شکستی هەژموونە نەریتیەکەی بەسەر ئەوروپا و ناتۆدا، فراوانکردنەوەی هاوپەیمانێتی سەربازی ناتۆ و بەهێزکردنی لە ووڵاتانی هەژاری ئەوروپای رۆژهەڵاتدا کرد بە ئەجیندای سیاسی و سەربازی خۆی، وە لە ڕێگەی قوستنەوەی لاوازیەکانی ئۆکرانیا و کێشە ناوخۆییەکانیەوە سەرکەوتووبوو لەدامەزراندنی حکومەتێکی پرۆ-رۆژئاوایی و ئەوروپی تیایدا، پاشان دروستکردنی هێزی چەکداری نەتەوەپەرستی پەڕگیر لەو ووڵاتەدا و میللیتاریزەکردنی بۆ لێدان لە هەژموونی و باڵادەستی روسیا و هەوڵدان بۆ تەواوکردنی دواهەمین ئەلقەی کە ئەویش گرێدانەوەی ئۆکرانیا بوو بە هاوپەیمانێتی سەربازی ناتۆوە.
لەبەرانبەردا روسیا، پشت ئەستوور بە هەستانەوە و بوژانەوەیەکی ئابووری ڕێژەیی و وەهمی زلهێێزبوونی پێشووی خۆی، نەک هەر ئامادە نەبووە پاشەکشە بکات بەڵکو نۆرەی خۆی بە داگیرکردنی دورگەی کریما تاقیکردەوە، پاشان لاوازیەکانی ئەوروپا و سەربەخۆ نەبوونی لە بڕیارو کردەوەی سەربازیدا، هەروەها بنبەست و لاوازیەکانی ئەمریکای لە دنیادا وەک هەلێک قۆستەوە بۆ لاوازکردنی پێگەی رۆژئاوا لە ئۆکرانیا، وە سەرەنجام هەوڵدان بۆ دامەزراندنی حکومەتێکی پرۆ-روسی ئۆکرانی، لەڕێگەی داگیرکاری سەربازیەوە.
بەڵام پەلاماردانی ئۆکرانیا لەلایەن روسیاوە بوو بە تەزوویەک و ئەوروپای رۆژئاوای ڕاکشاوی بەئاگاهێنایەوە، هەردوولا (روسیاوئەوروپا) کە تا دوێنێ بەهۆی وەهمی هاوپەیمانێتی و شەریکی ئابووری و سیاسی لەگەڵ یەکترو چاوچنۆکیدا بەرپێی خۆیان نەدەبینی ئەمڕۆ زۆر بەخێرایی بوونەوە بە دوژمنی دێرین و بەشێوەیەکی چاوەڕوان نەکراو بەسەر دوو بەرەی جەنگی دژ بەیەکدا دابەشبوون.
لەوەش خراپتر هەڵکشان و زیادەڕۆییکردن لە سزادانی روسیادا لەلایەن ئەمریکا و بەریتانیا و یەکێتی ئەوروپاوە دۆخێکی جەنگی فرەمەودای پێکهێناوەو بەرەو هەڵکشانی زیاتر دەچێت، لەدرێژەشدا کۆی ئارامی و ئاسایشی ناوچەکە رووبەرووی مەترسی گەورە دەکاتەوە.
بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕێسا جەنگیە باوەی کە هەڵایسانی جەنگەکان تەنها لەدەسپێکدا لە کۆنترۆڵی لایەنە جەنگیەکاندایە و لەپرۆسەی درێژەدان و بەردەوامبوونیاندا ڕاگرتنی لە ئیرادە و کۆنترۆڵی لایەنەکانی دەردەچێت، وە بە لەبەرچاوگرتنی لایەنەکانی ئەم جەنگە نوێیە کە زلهێزە سەربازیەکانن و خاوەنی چەکی ئەتۆمی و باقی چەکە کۆکوژەکانن، ئەشێ بووترێت کە بەکردەوە بەردەوامی ئەم جەنگە نەک هەر ئەوروپا بەڵکو کۆی ئاسایشی جیهان دەخاتە مەترسیەوە.
هەرچەند لایەنەکانی ئەم جەنگە زۆر ساویلکانە باس لە بردنەوە و دۆڕاندنی جەنگ دەکەن، یان باس لە براوەیی چاینا و ووڵاتانی تر دەکەن، بەڵام بەهۆی بوونی ئەگەری جەنگی ئەتۆمی و هەڕەشەکانیەوە چی تر جەنگە نوێیەکان براوە و دۆڕاوی تێدا نیە، ئاکامەکەی وێرانبوون و تیاچوونی هەموو جیهان و داڕمانی شارستانیەتی باوە، کە وەک هەموو شارستانیەتە پڕ ناکۆکیەکانی پێشخۆی، دار و پەردووەکەی، دەڕمێت بەسەر هەموو مرۆڤایەتیدا.
بۆیە لەم جەنگەدا هیچ یەک لە لایەنەکانی نوێنەر یان پارێزەری پێشکەوتن و بەرەوپێشچوونێک نین، بەڵکو ئەوەی دەگوزەرێت بووە بە نمایشی دڕندەیی و کاولکاری و میللیتاریزم و هەژموونگەرایی رووت. روسیا هەرچەند کە خاوەنی چەک و سوپا و هێزی سەربازی گەورەیە بەڵام بە ئەفسانەو وەهمی زلهێزیەوە هاتۆتە ناو جەنگەکەوە، هەروەها رۆژئاوا و ناتۆ، لەکاتێکدا کە بەناوی دژایەتی داگیرکاریەوە هاتوونەتە مەیدان، هێشتا بەشێک لەووڵاتەکانیان وەک پێشوو لە ئەفریقا درێژە بە کۆلۆنیالیزم دەدەن، پاڵپشتی دەسەڵاتە دیکتاتۆرەکان و داگیرکاریەکانیانن لەناوچە جیاوازەکاندا، هەر ئەوانن چەک و جبەخانەکانیان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و وولاتانی هەژاری ئەفریقادا تاقیدەکەنەوە، ماوەی ٣٠ ساڵە عێراقیان کردووە بە کانونێکی جەنگی ناوخۆیی و ناوچەیی و نێودەوڵەتی و کەمپێکی ئاوارەیی. لەئێستاشدا لەڕێگەی ئەم جەنگەوە خەریکن خەڵکی ئەوروپا لەدەوری نەتەوەپەرستی و فۆرمە جیاوازەکانی فاشیزم و نازیزم و رۆژئاواگەری و بەهاکانی هەڵدەخرێنن، وە بەم پاساوانەوە بۆ جارێکی تر پرۆگرامی خۆپڕچەککردن جێبەجێدەکەن و بودجەی زەبەلاح بۆ جەنگخوازی تەرخاندەکەن.
ئێستا کە بەهۆی ئەم جەنگە نوێیەوە نەزمە کۆن و پیرو پەککەوتەکەی کاپیتالیزم و رۆژئاوا جەڵتە لێیداوەو خوێن دادەنێت، وە لێرەو لەوێ باس لەئامادەباشی دەکرێت بۆ جەنگی ئەتۆمی و وەک ئەگەرێکی وێرانکەر و مەترسیدار لەئارادایە، ئیتر مرۆڤایەتی و خەلکی جیهان چارەیەکی نیە جگە لەبەرەنگاربوونەوەیەکی گشتی و جیهانی بەهێز دژ بە سیستمی باو.
هەڵبەت لەم پەیوەندەدا دەسپێک هەمیشە پێداگریە لەسەر هەڵوێستێکی گشتی و پایەیی بۆ دژایەتی جەنگ بەشێوەیەکی گشتی، لەم چوارچێوەیەشدا بەدیاریکراوی دژایەتی و بەرەنگابوونەوەی دەستپێشکەری روسیا بۆ هێرشکردنە سەر ئۆکرانیا و خواستی ڕاگرتنی پەلامار و لێدانە سەربازیەکانی و کشانەوەی لەو ووڵاتەدا، هاوکات راگرتنی کەمپینی سەربازی ناتۆ بۆ هاوکاری ئۆکرانیا و کەمپینی خۆپڕچەککردن و میللیتاریزەکردنی ناوچەکە و کۆی فەزای ئەوروپا، پاشان نێوانگیری نێوان روسیا و ئۆکرانیا بە نێوانگیری ووڵاتانێک کە لە دەرەوەی ناتۆن، وە….تاد.
ئەمانە و کۆمەڵە هەنگاوێکی تر دەتوانێت کڵپەی ئاگری شەر و جەنگی هەڵایساو لە پرۆسەیەکدا دامرکێنێتەوە. وە هاتنەمەیدانی ڕای گشتی جیهانی و خۆدەربڕینی لە خۆپیشاندانی جیهانی و گەورەدا دژی هەڕەشەی هەڵایسانی جەنگی ئەتۆمی، جەنگێک کە براوە و دۆڕاوی تێدا نیە، دەتوانێت هەنگاوێک بێت بۆ ڕاگرتنی ملهوڕی و جڵەوکردنی دەوڵەتە ستەمکارەکانی جیهان.
بەڵام ئەم هەنگاوانە زۆر لاوازن ئەگەر خەڵک خۆی وەک زلهێزێکی جیهانی بەرەنگاری ئەم جەنگەو کاپیتالیزم نەبێتەوە و لەدژی هۆکارە بنەڕەتیەکانی تێنەکۆشێت، دواجار سیستم و شارستانیەتی باو ئاوسە بە جەنگ، ئاشتی و ئارامی و ژیانی ناجەنگی تەنها وێستگەیەکی کاتی بوون لە هێڵێکی گشتی جەنگخوازیدا، ئەوەی کە وەک ئاشتی و ئارامی جیهانی ناودەبرێت لەدوای جەنگی جیهانی دووەمەوە تەنها لە رۆژئاوا و دوو ووڵاتی ئەمریکای باکور و چەند ووڵاتێکی ئاسیادا بوونی هەبووە، هەرچی ووڵاتانی ترە لە کیشوەرە جیاوازەکاندا جەنگێکیان سپاردووە بە ئەوی تر، جەنگ دژی کۆلۆنیالیزم و پاشان جەنگی ناوخۆیی زۆربەی ووڵاتان بووە بە دیمەنی سەرەکی تراژیدی، سوڕی ژیانی مرۆڤەکان لەم ووڵاتانەدا کورتبۆتەوە بۆ ژیان لەسایەی جەنگەکان و ستەمکاری دەوڵەتەکان و توندوتیژی ئەواندا هەم لە دژی هاوڵاتیانی سڤیل و هەم لەدژی یەکتر.
لەڕاستیدا هەر خودی سەرمایەداری و دەوڵەتەکانی بە داگیرکاری دەستیان پێکردووە و هەر لەسەرەتاوە پەتی ناوکی خۆیان بە جەنگ و ستەمکاری بڕیوە، وە بە لۆجیکی پاوانخوازی و ملکەچپێکردن و ستەمکاری بەرانبەر بەئەوی تر و نواندنی هێز بۆ هەژموونی کاریان کردووە. جەنگ نەک هەر درێژەی سیاسەت بەڵکو درێژەی بوونی دەوڵەتە نەتەوەییەکان بووە و بەشێک بووە لە شوناسیان، کەم دەوڵەت هەیە لە ژیانیدا خۆی ڕاستەوخۆ یان بەهاوپەیمانێتی لەگەڵ ئەوی تردا نەچووبێتە ناو جەنگە گەورە و بچووکەکانەوە و بە ئەفسانەکانی هەناسەنەدات. ئەوانن کە بە بچوک و گەورەیانەوە قۆرخی چەک و ئامرازەکانی سەرکوت و توندوتیژیان کردووە، بوون بە خاوەنداری جبەخانە و ئامرازە جەنگیە کوشندەکان و بەشێوەیەکی سانتراڵی لە دەستی کەمایەتیە ئۆلیگارشیەکاندا (جا چ کەمایەتی دکتاتۆر بن یان دەسەڵاتێکی هەڵبژێردراوی ئۆلیگارشی) قۆرخیان کردووە. هەربۆیە ستەمکاری دەوڵەتی، وە ستەمی دەوڵەتەکان لە یەکتر، ئەتککردن و داگیرکردنی بچووکە کەمهێزەکان، وە دروستکردنی هاوپەیمانێتی سەربازی بۆ ئەم مەبەستانە کارنامەی جەنگی دەوڵەتەکان و بەدیاریکراوی دەوڵەتە سەرمایەداریەکانن.
هەربۆیە لەم کۆمەڵگا دەوڵەتیە هارو ستەمکارەی سەرمایەداریدا جەنگی ئێستا بروسکەیەک نیە لە ئاسمانێکی ساماڵدا بەڵکو تەنها دیمەنێکی ترە لە عەسکەرتایەت و میللیتاریزەکردنی ژیان و ژینگە لەناوچەیەکی تردا بۆ قازانجی هەژموونی و قازانجپەرستی کۆمپانیا و دەوڵەتە سەرمایەدارەکان، وە درێژەپێدانی لەڕێگەی خاوەنداریکردن و قۆرخکردنی کوشندەترین ئامرازو چەک و تەکنەلۆژیای جەنگیەوە.
لەم سۆنگەیەوە دژایەتی جەنگ و ستەمکاری بەناچاری دەبێت بە دژایەتی دەوڵەتەکان بە گەورە و بچوکیانەوە، چ لە ناوخۆ و چ لە کۆمەڵگای جیهانیدا.
ئەوەی خوازیارە دژ بە جەنگ و کاولکاری و داگیرکاری بێت ناچارە بەرەنگاربوونەوەی کاپیتالیزم و قازانجپەرستیەکانی و بونیادی دەوڵەتەکانی و چەک و جبەخانەکانی بکات بە شوناس و ئەجیندای خۆی، وە لەڕیشەوە دەستبەرێت بۆ لێدان لە دەسەڵاتە دەوڵەتیەکان و گۆڕینی جەنگە باوەکان بە بەرەنگاربوونەوە بۆ تێپەڕکردن و جێگرتنەوەی سیستمی باو و تێکدانی نەزمی کۆمەڵگای دەوڵەتی و جەنگ و ستەمکاریەکانی بە کۆمەڵگایەکی نوێی بێ ستەم و چەوسانەوە.
یەکێتی کۆمۆنیستەکان لەعێراق
١ی مارسی ٢٠٢٢
