دەنگی پووچەڵ، دەنگی نەخێرە؟!

عەلی مەولود

بەگوێرەی ئەو هەواڵانەی لەسەر دەنگدانی تایبەت بڵاو بوونەتەوە، (چواریەک) تاکو (سێیەک)ی ئەوانەی دەنگیان داوە، دەنگەکانی خۆیان پووچەڵکردۆتەوە. ئەم ئەکتە، ئەگەر ” نا ” وتن بێت بە دەسەڵاتی ئێستاو خۆجیاکردنەوە بێت لە (پرۆسەی سیاسی باو) وە لەهەمانکاتدا باوەڕنەکردن و دەنگنەدانیش بێت بەو لایەنانەی دەیانەوێت و هەوڵدەدەن ببنە بەشدار یان جێگرەوەی دەسەڵاتی ئێستا، بڕیارێکی وشیارانەو پێشکەوتنێکی باشە.

گرنگی ئەم بڕیارە تەنها لەوەدا نیە کە بەلەبەرچاوگرتنی ئەوەی ئەم هێزانە راستەوخۆ لەسەر دەسەڵات هەژماردەکرێن و دەسەڵات هەژموونی هەیە بەسەریاندا و بۆ بەرهەمهێنانەوەی خۆی و خۆاپارستن لە ناڕەزایەتی و تووڕەیی خەڵک، گرەویان لەسەر دەکات، بەڵکو ئەو دیوەشی گرنگە کە متمانەو دەنگیان بەهیچکام لەلیست و کاندیدەکانی تر نەداوە، کە تەواوکاری پرۆسەی سیاسی مەوجودن نەک گۆڕەر. بەتێگەیشتنی سادەو خاکەڕایانەی من، ئەوانەی لەم پرۆسە سیاسیەدا بەشدارن ( بەدەسەڵات و ئۆپۆزسیۆنەوە)، زۆر خاڵی هاوبەشیان هەیەو لێکچوونیان زیاترە لە جیاوازی، هەموویان لەیەک تۆپ قوماش کراونەتەوەو تەنها لە پێوانەو دیزایندا جیاوازن، وە لە پرسە سەرەکیەکاندا لەسەر یەک راستەهێڵن، بۆ نمونە: – هەموویان دەسەڵاتخوازن و بۆ چوونە دەسەڵات هەڵپەدەکەن، نەک بۆ گۆڕینی شێوازی حوکمڕانی و رێکخستنی سیاسی و ئابووری کۆمەڵگا لەقازانجی زۆرینە.

هەموویان کەمینەگەری سیاسی بەرهەمدێنن، نەک سیاسەت وەک پرسی گشتی کۆمەڵگا قبووڵ بکەن. سەرەکیترین گوتاریان بۆ خەڵک ئەوەیە، بەدەنگەکانمان بیانکەین بە دەسەڵات لەسەروو خۆمانەوە. – بەشێوازی سەرۆکایەتی خۆیان رێکخستووەو بڕیاری سەرەکی لەدەستی سەرۆک ( لیدەر) یان سەرۆکایەتی دایەو زۆرینە فەرمانپێکراوو جێبەجێکاری فەرمانن نەک بکەری سیاسی و هاوبەشی بڕیار، ئەگەر کارێکیان لەدەست بێت هەر ئەو شێوازە دەگوازنەوە بۆ کۆمەڵگا، تەنانەت ئەو پەرلەمانەش کە بەناوی نوێنەرایەتی گەلەوە دادەمەزرێت، لەخوار سەرۆک و سەرۆکایەتیە حیزبیەکانەوەیەو سەربەخۆ نیەو کاری لاوەکیەو تا هەڵبژاردنی داهاتوو ( کە زانراو نیە چەند ساڵ دەخایەنێت) خەڵک رۆڵی سفردەبێتەوە.

– هیچکامیان دەرگای لەسەر بەشداری خەڵک لەپرۆسەی سیاسی نەکردۆتەوە، بەڵێنی ئەوەی نەداوە لانیکەم لە پرسە گرنگ و هەستیارو چارەنووسسازەکاندا بڕیار بداتەوە دەست کۆمەڵگا و بە راپرسی یەکلایان بکاتەوە.

– هیچیان بەلای ئەوەدا نەچوون کە دابەشبوون و پلەبەندی (سیاسی و ئابووری) بەقازانجی زۆرینەی خەڵکی زەحمەتکێش بگۆڕن و جیاوازی چینایەتی نەهێڵن یان کەمی بکەنەوە. – لەسەر فراوانکردنی ئازادیەکان (ئازادی سیاسی و تاکەکەسی) خۆیان دووردەگرن و موجامەلەی کۆنەپەرستی دەکەن. تەنانەت وەکو بانگەشەش بەلای ئازادیخوازی و پێشکەوتنخوازیدا ناچن و کلێبەرکێ لەسەر شێلانەوەو خەستکردنەوەی ئەو قووڕە دەکەن کە کۆمەڵگا تیایدا چەقیوە.

– بەتێکڕا دەرهەق بە پرسی ئازادی ژنان و بەشداری و ئامادەییان لە کایەی کۆمەڵایەتی و سیاسی و پێگەو مافەکانیان بەگوێرەی ژیانی هاوچەرخ ، وە بوونیان وەکو مرۆڤی سەربەخۆ، خۆپارێزو کۆنەخوازن.

– هێزو رەوتی سەربەخۆ و سەربەخۆخوازو نیشمانی نین، لەچوارچێوەی ناسیونالیزمێکی شەیدای دەسەڵات، وابەستەیی بە سیاسەت و ئەجێندای دەرەکی و خۆگرێدان پێوەی، خۆبادانی پێوەدەکرێت. – خۆبەڕێوەبەری لۆکاڵی و دابەشبوونی دەسەڵاتەکان بۆ ئەنجوومەنەکانی شارو شارۆچکەکان و شارەدێکان و ناوەندەکانی کار، کە خەڵک هەم ئاسان دەستی پێیان دەگات و هەم راستەوخۆ دەتوانێت تیایدا بەشدار بێت، بەشێک نیە لەکارنامەی هیچیان و هەموویان ناوەندیگەرا و کاراکتەری دەسەڵاتێکی ناوەندی بەهێزن بەسەر خەڵکدا .

– گەڕانەوە بۆ بەغداو خزاندنەوەی هەرێم بۆ ژێر دەسەڵاتێکی ناوەندی، بەتایبەتی لە پرسی موچەدا، بووە بەمەیدانی سوارچاکی، هیچکامیان بەلای ئەوەدا ناچن هەرێم ببێتە خاوەنی ئابوورییەکی گەشەکردووی سەربەخۆ ( نەک سەر بەحیزب و بنەماڵە دەستڕۆیشتووەکان)، بۆ خۆشگوزەرانی و لەقازانجی ژیانی گشتی و پێشخستنی کۆمەڵگا.

– کەس باسی زیادکردنی موچە ناکات. کە لە 2008 وە، واتە 16 ماوەی ساڵە نەک هیچ هەمووارکردنێکی بەقازانجی مووچەخۆران تێدا نەکراوە، بگرە وێڕای وەستانی سەرمووچەکان، بەبەردەوامی لەژێر هەرەشەی دواکەوتن و نەدان و لێبڕین و پاشەکەوتکردندا بووەو هەیە، لەبەرامبەریشدا نرخی بازار چەند قات چووەتە سەر. واتە نرخی هەموو کاڵایەک زیادی کردووە، نرخی کار نەبێت. –

….. – ….. کۆمەڵگەی کوردستان، دەردی بەوە دەوا نابێت کە ژیانی سیاسی لەسەر بادلۆی کۆن، نۆژەن بکرێتەوە و جوانکاری بۆ بکرێت، بەڵکو پێویستی بەوەیە ژیانێکی سیاسی نوێ دەست پێبکات، کە: ئازادیخواز بێت، ژیانخواز بێت، پێکەوتنخواز بێت، ئاشتی بوێت، بەکردەوە دیموکراتی بێت، مرۆڤی بەکەڵک بەرهەمبێنێت نەک مرۆڤی گرنگ لەسەروو خەڵکەوە، ژیانی گشتی لەبەرچاوبێت، داهات و سامانی گشتی دادپەروەرانە دابەشبکرێت، کەس مافی کارکردنی لێزەوت نەکرێ، ….

ئەوانەی دەنگی ” نا ” بۆ شێوەژیانی ئێستا بەرزدەکەنەوەو بەئومێدی ژیانێکی باشتر ئەم ژیانەی ئێستا رەتدەکەنەوە، هەوێن و کاراکتەری ئەو پرۆسە نوێیەن و پێویستە میکانیزمێک و لێکتێگەیشتنێک کۆیان بکاتەوەو یەکیان بخات.